Τι λέει το Υπουργείο Τουρισμού
O Υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας δήλωσε στην ημερίδα του ΞΕΕ: «Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις είναι μέρος του τουριστικού μας προϊόντος. Για την εύρυθμη λειτουργία του υγιούς ανταγωνισμού αλλά και για την εύρυθμη λειτουργία των αστικών μας κέντρων, η κυβέρνηση επεξεργάζεται ένα πλαίσιο για την αγορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Το πλαίσιο αυτό θα διαχωρίζει αυτούς που εκμισθώνουν μαζικά ακίνητα έναντι της πλειονότητας που εκμισθώνουν ένα ή δύο ακίνητα».
Ο υπουργός, αναφερόμενος στο θέμα κατά τη διάρκεια πρόσφατης εκδήλωσης του ΣΕΤΕ, είπε ότι έχουν ήδη γίνει σχετικές κινήσεις προς την Κομισιόν, ώστε να διερευνηθούν οι δυνατότητες ρυθμίσεων. Πάντως, με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες και όπως είναι ευνόητο, οι σχετικές διατάξεις θα προσπαθήσουν να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ διαφορετικών αναγκών και περιπτώσεων ανάμεσα σε περιοχές που θέλουν τη διατήρηση και ανάπτυξη του θεσμού και άλλες που ζητούν μέχρι και την πλήρη αναστολή ή τον δραστικό περιορισμό του. Όπως είναι λογικό, ο υπουργός τουρισμού σημείωσε ότι για να προχωρήσει η Ελλάδα στη δική της ρύθμιση της αγοράς, θα πρέπει να λάβει υπόψη τις ευρωπαϊκές αποφάσεις και να συμβαδίσει με αυτές. Παρόλα αυτά, όπως επεσήμανε, το υπουργείο σχεδιάζει τη λήψη δύο μέτρων για τον εξορθολογισμό της λειτουργίας της εν λόγω αγοράς. «Να σταλεί επιστολή σε όλες τις μεγάλες πλατφόρμες κρατήσεων, όπως Booking, Expedia κ.λπ. και να αιτηθεί τον διαχωρισμό της διαφήμισης των ξενοδοχείων από τα καταλύματα που διατίθενται με όρους βραχυχρόνιας μίσθωσης. Κοινώς δεν θα υπάρχουν ξενοδοχεία χωρίς αστέρια που να διαφημίζονται. Δεν μπορεί εκεί που διαφημίζονται ξενοδοχεία να διαφημίζονται για παράδειγμα βραχυχρόνιες μισθώσεις. Αυτό είναι ένα κομμάτι που θα ξεκαθαριστεί» υπογράμμισε ο υπουργός Τουρισμού.
Σε επόμενη φάση, σύμφωνα με τον κ. Κικίλια, επίκειται και ο διαχωρισμός όσων μισθώνουν μεμονωμένα κάποια ακίνητα από εκείνους που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα υπό τον μανδύα της Airbnb. «Έχει ήδη υπάρξει συζήτηση με την προεδρία της κυβέρνησης σε ό,τι έχει να κάνει με τα μέτρα για τη βραχυχρόνια μίσθωση. Στόχος μας είναι να γίνει ένας διαχωρισμός της μέσης ελληνικής οικογένειας που μπορεί να εκμισθώνει ένα ακίνητο που έχει σε κάποια περιοχή και εκείνων που εκμισθώνουν δεκάδες τέτοιου είδους χώρους εν είδει βραχυχρόνιας μίσθωσης» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Δέσμη προτάσεων σε 7 άξονες από το ΞΕΕ
Επιβεβλημένη η άμεση παρέμβαση της Πολιτείας για δίκαιο ρυθμιστικό πλαίσιο στις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις ξεκίνησαν ως μια «έξυπνη» ιδέα αξιοποίησης της ίδιας της κατοικίας όπου μένει κάποιος όταν δεν τη χρησιμοποιεί (π.χ. κατά τη διάρκεια των διακοπών του), για να γνωρίσουν αλματώδη ανάπτυξη και να φτάσουν να περιλαμβάνουν σήμερα ολόκληρες πολυκατοικίες που ανήκουν στον ίδιο ιδιοκτήτη. Αξιοποιούν μάλιστα το νομικό κενό και λειτουργούν «παριστάνοντας τα ξενοδοχεία» όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο πρόεδρος του ΞΕΕ Α. Βασιλικός.
Ακόμα και με τις υφιστάμενες συνθήκες αλματώδους ανάπτυξης του φαινομένου, που έχει δημιουργήσει σειρά προβλημάτων, κανείς δεν αρνείται ότι πρόκειται πλέον για ένα σημαντικό κομμάτι του τουριστικού προϊόντος μια περιοχής που μπορεί να συμβάλλει στην τουριστική και οικιστική ανάπτυξη, όταν δρα με ένα ρυθμιστικό πλαίσιο. Κατά τις εργασίες της ημερίδας του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 14 Νοεμβρίου 2022, αναδείχθηκε το βαθύ αρνητικό αποτύπωμα στην κοινωνία των βραχυχρόνιων μισθώσεων από την ανεξέλεγκτη γιγάντωση της δραστηριότητας.
Τίτλος της ημερίδας, που στόχο είχε να αναδείξει την πραγματική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, να αναφερθεί στη διεθνή εμπειρία και να προτείνει λύσεις, ήταν «Βραχυχρόνιες Μισθώσεις: Επιπτώσεις στις Πόλεις και στους Πολίτες». Η ημερίδα περιελάμβανε παρουσίαση σχετικής μελέτης της Grant Thornton και δύο θεματικά πάνελ συζήτησης, με τη συμμετοχή διακεκριμένων ομιλητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Χαιρετισμό στην ημερίδα απηύθυναν ο Υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας, η Τομεάρχης Τουρισμού του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Νοτοπούλου και ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης.
Τα πραγματικά μεγέθη
Από τα βασικά ευρήματα της μελέτης της Grant Thornton ξεχωρίζουν 4 θέματα:
• Η τουριστική δαπάνη της οικονομίας διαμοιρασμού μεγεθύνεται με έντονο ρυθμό, 15% ετησίως. Το 2022 έφτασε να αποτελεί το 14% της συνολικής τουριστικής δαπάνης, μέγεθος που δεν μπορεί να παραμένει χωρίς ρυθμιστικό πλαίσιο.
• Η μέση τιμή βραχυχρόνιων μισθώσεων είναι κατά 5 φορές μεγαλύτερη από αυτή που σημειώνεται σε επίπεδο μακροχρόνιας μίσθωσης, δημιουργώντας ισχυρά κίνητρα στους ιδιοκτήτες να διαθέσουν τα ακίνητά τους στη βραχυχρόνια αγορά, οδηγώντας σε οξυμένα προβλήματα στέγασης.
• Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις δημιουργούν σημαντικές απώλειες σε επίπεδο δημοσίων εσόδων λόγω του τρόπου φορολόγησής τους. Το 2016 οι απώλειες των δημοσίων εσόδων έφταναν τα 160,6 εκατ. ευρώ. Το 2022 η εκτίμηση για τις απώλειες των δημοσίων εσόδων ανέρχεται στα 316,7 εκατ. ευρώ. Καταγράφεται δηλαδή διπλασιασμός των καθαρών απωλειών δημόσιων εσόδων κατά το διάστημα 2019-2022.
• Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις στερούν τη δημιουργία πρόσθετων 39.000 θέσεων εργασίας σε ετήσια βάση.
Συμφωνία για την ανάγκη θεσμικού πλαισίου
Στο πλαίσιο της ημερίδας, επίσημοι ομιλητές έδωσαν το στίγμα του προβληματισμού αλλά και των εξεταζόμενων λύσεων, συμφωνώντας στην ανάγκη δημιουργίας θεσμικού πλαισίου, στην παραδοχή ότι αποτελεί μέρος του υφιστάμενου τουριστικού μας προϊόντος και του διαχωρισμού μεταξύ των μικροϊδιοκτητών και των επαγγελματιών- επενδυτών και ότι χρειάζεται να αντιμετωπιστούν τα αρνητικά κοινωνικά φαινόμενα.
Στην τοποθέτησή της, η Τομεάρχης Τουρισμού του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Νοτοπούλου ανέφερε: «Σήμερα είμαστε σε μια σημαντική ημερίδα του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, που αναδεικνύει μια ατζέντα με γρήγορα αντανακλαστικά. Αντιμετωπίζουμε στεγαστική κρίση, αύξηση των ενοικίων και ταυτόχρονα αθέμιτο ανταγωνισμό. Τώρα είναι η ώρα να θέσουμε το πλαίσιο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Αυτό απαιτεί πολιτική βούληση αλλά ταυτόχρονα και πολυεπίπεδη γνώση του φαινομένου, ώστε να μπουν κανόνες δίκαιοι αλλά και χωρικά προσδιορισμένοι», ενώ αναφέρθηκε και στην ανάγκη ελέγχων και διαχωρισμού μεταξύ μικρών και μεγαλύτερων ιδιοκτησιών.
Ο Πρόεδρος του ΞΕΕ Αλέξανδρος Βασιλικός έκανε την ακόλουθη δήλωση, αναφερόμενος μεταξύ άλλων στα κοινωνικά προβλήματα που δημιουργεί το φαινόμενο: «Αναδείξαμε με έγκυρο και τεκμηριωμένο τρόπο, όπως κάνουμε πάντα στο ΞΕΕ, τις σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις από το ανεξέλεγκτο τοπίο στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Δέκα χρόνια αφότου το ΞΕΕ άνοιξε για πρώτη φορά το ζήτημα, το φαινόμενο γιγαντώθηκε μέσα σε μια γκρίζα ζώνη, χωρίς κανόνες, χωρίς ελέγχους, χωρίς πιστοποιήσεις, με “μαύρη εργασία” και πρακτικές παραοικονομίας. Τα αποτελέσματα είναι ορατά δια γυμνού οφθαλμού. Στα ύψη τα ενοίκια για τις οικογένειες, γιατροί που φεύγουν από τα νησιά γιατί δεν βρίσκουν σπίτι, καθηγητές και δάσκαλοι που κοιμούνται στα αυτοκίνητα.
Ολόκληρες περιοχές χάνουν τη φυσιογνωμία και το χαρακτήρα τους ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι βιώνουν καθημερινά την ανασφάλεια, αφού κανένας δεν ελέγχει κανέναν. Έχουμε καθυστερήσει πάρα πολύ στην αντιμετώπιση του φαινομένου σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη και το κοινωνικό κόστος γίνεται πραγματικά δυσβάσταχτο για τους πολίτες. Δεν υπάρχουν περιθώρια παράτασης αυτής της κατάστασης. Είναι επιβεβλημένη η άμεση παρέμβαση της Πολιτείας για μια δίκαιη ρύθμιση στις βραχυχρόνιες μισθώσεις, με ευαισθησία απέναντι στις ανάγκες της κοινωνίας και των πολιτών».
Η δέσμη προτάσεων του ΞΕΕ
Ολοκληρώνοντας τις εργασίες της ημερίδας, ο Πρόεδρος του ΞΕΕ Αλέξανδρος Βασιλικός παρουσίασε δέσμη προτάσεων ρύθμισης της δραστηριότητας πάνω σε 7 άξονες παρέμβασης.
Αναλυτικά:
1. Χρονικοί περιορισμοί
Θέσπιση ανώτατου ορίου 90 ημερών ετησίως, για όλη τη χώρα.
2. Χωρικοί περιορισμοί
Το οριζόντιο όριο των 90 ημερών να μειώνεται σε 60 σε περιπτώσεις όπως των νησιών κάτω των 10.000 κατοίκων ή σε περιοχές με χαμηλή μέση πληρότητα των κύριων ξενοδοχειακών καταλυμάτων. Επίσης με απόφαση του Δήμου να μην επιτρέπεται η εγγραφή στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής νέων ακινήτων, που βρίσκονται σε οριοθετημένα τμήματα των αστικών κέντρων, όταν διαπιστώνεται πως οι κατοικίες προς βραχυχρόνια μίσθωση υπερβαίνουν το 50% των κατοικιών που ιδιοκατοικούνται ή μισθώνονται για μακροχρόνια μίσθωση.
3. Όριο στον αριθμό ακινήτων ανά εκμισθωτή/υπεκμισθωτή
Δύο ακίνητα κατ’ ανώτατο όριο ανά εκμισθωτή/υπεκμισθωτή, ο οποίος είναι φυσικό και όχι νομικό πρόσωπο. Το νομικό πρόσωπο θα θεωρείται επαγγελματίας όταν προβαίνει σε βραχυχρόνια μίσθωση.
4. Θεσμοθέτηση ελάχιστων τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφών
Να υπάρχει πρόβλεψη μεταξύ άλλων για εμβαδόν τουλάχιστον 10 τ.μ. για το δωμάτιο και 18 τ.μ. για το διαμέρισμα, να διαθέτει φυσικό φωτισμό, αερισμό και θέρμανση, με ανώτατο αριθμό δωματίων (10 δωμάτια), με πιστοποίηση υγιεινής και πυρασφάλειας, με ασφάλιση αστικής ευθύνης και υποχρέωση συμμόρφωσης με ειδικά υγειονομικά πρωτόκολλα, όταν συντρέχουν λόγοι όπως στην περίπτωση της πανδημίας.
5. Φορολόγηση
Προτείνονται τέλη διαμονής παρεπιδημούντων υπέρ ΟΤΑ, τέλη καθαριότητας και φόρος διαμονής. Σημαντικό είναι να προβλέπεται υψηλότερος φόρος εισοδήματος για τη βραχυχρόνια μίσθωση σε σχέση με τη μακροχρόνια και η επιβολή ΦΠΑ για τα ακίνητα που πάνω από 3 συνεχή χρόνια διατίθενται για τουριστική διαμονή.
6. Δικαιώματα των συνιδιοκτητών
Υποχρέωση ενημέρωσης των συνιδιοκτητών για τη διάθεση του ακινήτου για βραχυχρόνια μίσθωση και αύξηση των κοινοχρήστων κατά 25%. Σημαντικό να λαμβάνεται απόφαση από τη Γενική Συνέλευση των ιδιοκτητών (51% των μεριδίων) της πολυκατοικίας / συγκροτήματος / παραθεριστικού οικισμού αν θα επιτρέπεται η βραχυχρόνια μίσθωση στα εν λόγω ακίνητα ή/και καθορισμός του μέγιστου αριθμού κατοικιών που μπορεί να διατίθενται για βραχυχρόνια διαμονή.
7. Εφαρμογή συστήματος ελέγχων και επιβολής κυρώσεων.
Εφαρμογή συστήματος ελέγχου καταγγελιών κατά του ιδιοκτήτη ακινήτου βραχυχρόνιας διαμονής εκ μέρους συνιδιοκτητών και πελατών, με αυστηροποίηση των κυρώσεων και των προστίμων.
