Βραχυχρόνιες Μισθώσεις. Άμεση ανάγκη για αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο
Βραχυχρόνιες Μισθώσεις
Aναμένοντας τις νομοθετικές ρυθμίσεις της ΕΕ, που προσπαθεί να εξισορροπήσει τις διαφορετικές και συχνά αντικρουόμενες θέσεις και ανάγκες ανά περίπτωση και περιοχή, ζούμε «στην Άγρια Δύση των βραχυχρόνιων μισθώσεων με εταιρείες μεγαθήρια, οι οποίες μετά από μαζικές αγορές ακινήτων λειτουργούν ως ξενοδοχεία, χωρίς αδειοδοτήσεις, χωρίς πυρασφάλεια, χωρίς απολυμάνσεις, χωρίς υγειονομικό έλεγχο» όπως αναφέρει σε συνέντευξή του στην «Τουριστική Αγορά» ο πρόεδρος του ΞΕΕ και νέος πρόεδρος της HOTREC Αλ. Βασιλικός. Τόσο ο κ. Βασιλικός όσο και άλλοι εκπρόσωποι τουριστικών -και όχι μόνο- φορέων διευκρινίζουν ότι δεν στρέφονται εναντίον αυτών που έχουν ένα κατάλυμα για ενοικίαση από το οποίο αντλούν συμπληρωματικό εισόδημα, αλλά εταιρειών που διαχειρίζονται οργανωμένα μεγάλο αριθμό ακινήτων (ακόμα και ολόκληρες πολυκατοικίες).
Από την πλευρά του κράτους, αναμένεται να ολοκληρωθούν και να γνωστοποιηθούν οι σχετικές αποφάσεις της ΕΕ, κάτι που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ανεξάρτητα, πάντως, από τις γενικές ρυθμίσεις, οι δήμοι θα μπορούσαν να θέσουν τα όρια ανάπτυξης ανάλογα με τις ανάγκες κάθε περιοχής, κάτι που φαίνεται να έχει τη σύμφωνη γνώμη αρκετών και υποστηρίζεται από τη διεθνή εμπειρία.
Αναμένοντας τη στάση της ΕΕ
Με βάση τις υπάρχουσες πληροφορίες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το προσχέδιο που έχει επεξεργαστεί η Κομισιόν δεν προβλέπει ουσιαστική περιστολή στη λειτουργία των καταλυμάτων, ούτε ως προς τον αριθμό τους αλλά ούτε και ως προς τον αριθμό των ημερών που θα μπορούν να διατίθενται. Με βάση το προσχέδιο, η σημαντικότερη αλλαγή θα αφορά την υποχρέωση όλων των ψηφιακών πλατφορμών βραχυχρόνιων μισθώσεων να παρέχουν δεδομένα και στοιχεία για τον αριθμό των χρηστών που αξιοποιούν τις σχετικές υπηρεσίες, όπως επίσης και τον αριθμό των διανυκτερεύσεων. Τα στοιχεία αυτά θα αποστέλλονται στις εκάστοτε εθνικές αρχές των χωρών μελών της ΕΕ. Σημειωτέον ότι ήδη όλες οι πλατφόρμες παρέχουν τα σχετικά στοιχεία στη Eurostat. Αυτό, δηλαδή, που θα αλλάξει θα είναι η υποχρέωσή τους να τα προωθούν και στις χώρες μέλη της ΕΕ.
“Πολλές ευρωπαϊκές πόλεις με μεγάλη τουριστική κίνηση έχουν προχωρήσει σε δικές τους αυστηρές ρυθμίσεις.”
Οι Δημοτικές Αρχές στο Άμστερνταμ, τη Νέα Υόρκη, το Παρίσι και άλλες πόλεις, που είναι δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί, έχουν κατηγορήσει την Airbnb ότι οι κάτοικοί τους δυσκολεύονται πια να βρουν στέγη, ειδικά όσοι έχουν χαμηλό εισόδημα. Αντίθετα, οι μικρότερες πόλεις και προορισμοί της επαρχίας είναι υπέρ της βραχυχρόνιας μίσθωσης, με την προσδοκία ότι με αυτόν τον τρόπο θα προσελκύσουν περισσότερους τουρίστες. Ο προτεινόμενος νόμος της ΕΕ αποσκοπεί στην εξισορρόπηση των συμφερόντων των δύο πλευρών. Μέχρι σήμερα, η Airbnb και άλλες πλατφόρμες, όπως η Booking, είχαν συνάψει τοπικές συνεργασίες με επιμέρους χώρες ή και δημοτικές αρχές για την παροχή στοιχείων, π.χ. για τον αριθμό των καταλυμάτων που είναι αναρτημένα στην εκάστοτε πλατφόρμα ή για τη δημιουργία ενός μητρώου ακινήτων, ώστε να αποφεύγεται η φοροδιαφυγή. Σε κάποιες περιπτώσεις όπου υπάρχει έντονο στεγαστικό πρόβλημα λόγω της αυξημένης τουριστικής ζήτησης και της ανεπάρκειας διαθέσιμων κατοικιών, όπως στο Άμστερνταμ, στο Λονδίνο ή στο Παρίσι, η ίδια η Airbnb έχει επιβάλει περιορισμούς στον αριθμό των ημερών/έτος που επιτρέπεται η βραχυχρόνια μίσθωση ενός ακινήτου. Στο πλαίσιο των σχετικών συζητήσεων έχει προταθεί, μεταξύ άλλων, η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού μητρώου ακινήτων που αξιοποιούνται μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων, η εντατικοποίηση των ελέγχων για τη διαγραφή αγγελιών παράνομων ακινήτων (π.χ. χωρίς αριθμό μητρώου), αλλά και η επέκταση των γραμμών υποστήριξης κοινοτήτων που έχει αρχίσει να δημιουργεί η πλατφόρμα Airbnb για την αντιμετώπιση φαινομένων όχλησης και ηχορύπανσης.
Απ’ ό,τι είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν προσανατολίζεται σε ιδιαίτερα περιοριστικά μέτρα στον κλάδο των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Πηγές αναφέρουν ότι σε αυτό έπαιξε ρόλο και η όχι και τόσο αρνητική εικόνα για τον θεσμό και τη λειτουργία του, που καταγράφηκε κατά μέσο όρο σε έρευνα του Ευρωβαρόμετρου. Στην Ελλάδα, το 40% διατύπωσε θετική άποψη, έναντι μόλις 11% που δηλώνει αντίθετο στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Λογικό θα ήταν να υποθέσει κανείς ότι τα αποτελέσματα δεν θα είναι ίδια σε κάθε περιοχή. Το σχέδιο νομοθετικής ρύθμισης (στο στάδιο αυτό βρισκόμαστε τώρα) θα πρέπει να έχει την έγκριση των κρατών μελών της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον επόμενο χρόνο, προτού καταστεί νόμος.
“Δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί, έχουν κατηγορήσει την Airbnb ότι οι κάτοικοί τους δυσκολεύονται πια να βρουν στέγη. ”
Όταν οι δήμοι αναλαμβάνουν ρυθμιστικό ρόλο
Αν και σε επίπεδο ΕΕ η προσέγγιση του θέματος θα είναι μάλλον «χλιαρή», προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα σε πολύ διαφορετικές ανάγκες ανά περιοχή, κάποιες περιοχές / πόλεις που αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα φαίνεται ότι παίρνουν την απόφαση να προχωρήσουν σε τοπικές ρυθμίσεις. Σημειώνεται ότι πολλές ευρωπαϊκές πόλεις με μεγάλη τουριστική κίνηση έχουν προχωρήσει ήδη σε δικές τους αυστηρές ρυθμίσεις. Για παράδειγμα στο Παρίσι, η βραχυχρόνια μίσθωση επιτρέπεται για 120 μέρες τον χρόνο, σε Λονδίνο και Ρέικιαβικ η εκμίσθωση ακινήτου επιτρέπεται για 90 μέρες, στο Άμστερνταμ μόνο για 30 μέρες, ενώ σε τρεις περιοχές της πόλης έχει απαγορευτεί εντελώς. Ενδεικτικά είναι και τα παραδείγματα της Γλασκώβης, όπου επιτρέπεται μόνο η εκμίσθωση δωματίου σε διαμέρισμα που βρίσκεται σε κτίριο με κοινή είσοδο, της Βαρκελώνης όπου δεν παραχωρούνται πλέον άλλες άδειες για βραχυχρόνιες μισθώσεις, και της Πάλμα Ντε Μαγιόρκα όπου έχουν απαγορευτεί πλήρως σε κατοικημένες περιοχές. Η ραγδαία εξάπλωση των υπηρεσιών αυτών έχει οδηγήσει στην εκτόξευση των ενοικίων σε αρκετές περιοχές, με αποτέλεσμα να καθίστανται απαγορευτικά για τους μόνιμους κατοίκους ή να γίνεται εξαιρετικά δύσκολη η ανεύρεση μόνιμης στέγης για τους γηγενείς πολίτες. Συχνά δε, δημιουργούνται και σοβαρά προβλήματα όχλησης για τους μόνιμους περίοικους από τους προσωρινούς ενοικιαστές των καταλυμάτων αυτών. Επιπλέον, οι Αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν σημαντικές απώλειες εσόδων από τη μη φορολόγηση αυτών των δραστηριοτήτων. Ταυτόχρονα, δημιουργείται άνισος ανταγωνισμός με τις ξενοδοχειακές μονάδες.
