Βόρεια Ελλάδα Κάτι φαίνεται πως αλλάζει στην ευρύτερη περιοχή της Βορείου Ελλάδος, αναφορικά με το επιχειρηματικό κλίμα, τις εν δυνάμει επενδύσεις και τη σταδιακή επαναφορά στα προ της κρίσης επίπεδα, προκειμένου να αποκτήσει εκ νέου καίριο ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας.
Οι ενδείξεις για την αντιστροφή του επενδυτικού κλίματος
Mπορεί η οικονομία της Βόρειας Ελλάδας, όπως και όλης της χώρας, να πλήρωσε βαρύ τίμημα στη διάρκεια της κρίσης, εντούτοις η αποβιομηχάνιση της περιοχής είχε ξεκινήσει πολύ προτού ξεσπάσει η… θύελλα των υψηλών δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ), που διενεργήθηκε το 2018, καταδεικνύεται ότι η αποβιομηχάνιση της Βόρειας Ελλάδας βρίσκεται σε εξέλιξη κατά τη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας!
Τα στοιχεία που εξετάστηκαν ήταν τόσο ποσοτικά, δηλαδή αριθμός επιχειρήσεων που λειτουργούσαν από το 2000 και παραμένουν ενεργές, όσο και ποιοτικά, τουτέστιν για ποιους λόγους έπαψαν να λειτουργούν οι ανενεργές μεταποιητικές επιχειρήσεις. Οπωσδήποτε, τα συμπεράσματα για τα παρελθόντα έτη δεν είναι ενθαρρυντικά, αφού καταγράφεται μια ξεκάθαρη συρρίκνωση του μεταποιητικού τομέα στην ευρύτερη περιοχή, ωστόσο οι επιχειρήσεις που κατάφεραν να παραμείνουν όρθιες στη διάρκεια της κρίσης δηλώνουν τώρα, έστω και μετριοπαθώς, αισιόδοξες για το μέλλον. Οι εξαγωγές έχουν ανοδική πορεία, ενώ κλάδοι που είχαν υποστεί μεγάλη καθίζηση, όπως η κλωστοϋφαντουργία, παρουσιάζουν πλέον μια μικρή μεν σταθερή δε ανάκαμψη.
Αυξανόμενη κινητικότητα στο επενδυτικό μέτωπο
Κινήσεις που γίνονται το τελευταίο διάστημα στη Θεσσαλονίκη δημιουργούν ευοίωνη προοπτική για το μέλλον σε οικονομικό επίπεδο. Ο φαρμακευτικός κολοσσός Pfizer ανακοίνωσε πως θα δημιουργήσει στη συμπρωτεύουσα ψηφιακό εργαστηριακό κέντρο (digital hub), που θα αποτελέσει κόμβο για τις χώρες των Βαλκανίων. Η επιλογή της πολυεθνικής εταιρείας έγινε με βάση αφενός την πλεονεκτική γεωγραφική θέση της Θεσσαλονίκης αφετέρου το υψηλού επιπέδου εξειδικευμένο προσωπικό που υπάρχει στη χώρα μας στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας. Μία ακόμη θετική είδηση στην περιοχή είναι κι η πρόθεση της Cisco Systems να ιδρύσει Κέντρο Καινοτομίας στη Θεσσαλονίκη, με την προϋπόθεση η κυβέρνηση να της εξασφαλίσει τις εγκαταστάσεις που απαιτούνται. Συγκεκριμένα, η Cisco επιθυμεί να στεγάσει το κέντρο σε κτίριο 1.000 περίπου τ.μ. Η ανακοίνωση έγινε στις εργασίες της πρόσφατης ΔΕΘ και βρήκε θετική ανταπόκριση από τους κυβερνητικούς παράγοντες.
Οι επιχειρήσεις που κατάφεραν να παραμείνουν όρθιες στη διάρκεια της κρίσης δηλώνουν τώρα, έστω και μετριοπαθώς, αισιόδοξες για το μέλλον.
Σε θετική τροχιά
Οι ειδήσεις αυτές έρχονται να «κουμπώσουν» θετικά με μία από τις βασικές προτάσεις που είχε κάνει ο ΣΒΒΕ για την αναβάθμιση της μεταποιητικής δραστηριότητας στη Βόρεια Ελλάδα, που είναι η υλοποίηση πρωτοβουλιών για τη μετάβαση της χώρας και των παραγωγικών δομών στην ψηφιακή εποχή. Η εξέλιξη αυτή θεωρείται περισσότερο από αναγκαία, προκειμένου να ανταποκριθεί η Ελλάδα στις απαιτήσεις και τα νέα δεδομένα του διεθνούς ανταγωνισμού. Εν κατακλείδι, πρωταρχικό ρόλο για την ανάπτυξη της περιοχής, και όχι μόνο, θα παίξουν οι πρωτοβουλίες που θα αναλάβει η κυβέρνηση, με στόχο την τόνωση της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων, και η αποτελεσματικότητα που θα έχουν αυτές. Ο ΣΒΒΕ στις προτάσεις που καταθέτει τονίζει ότι πολλές φορές οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα τα οποία δεν εφαρμόζονται όπως πρέπει από τις αρμόδιες υπηρεσίες και το τελικό αποτέλεσμα καταλήγει να είναι εντελώς διαφορετικό από όσα είχαν προβλεφτεί στον αρχικό σχεδιασμό.
Ο δρόμος για την επαναβιομηχάνιση
Η βιομηχανική πολιτική της χώρας κι οι παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για να αντιστραφεί το κλίμα στη Βόρεια Ελλάδα και όχι μόνο. Οι προτάσεις που γίνονται από τον ΣΒΒΕ για την αντιστροφή του κλίματος, όσον αφορά τη μεταποίηση στη Βόρεια Ελλάδα, εστιάζουν στις κινήσεις που πρέπει να γίνουν από την πλευρά του κράτους και στις κινήσεις που πρέπει να γίνουν από την πλευρά των επιχειρήσεων. Στην έρευνα τονίζεται ότι η βιομηχανική πολιτική είναι ένα ζήτημα με το οποίο η ελληνική πολιτεία έχει ασχοληθεί αποσπασματικά κι όχι στον βαθμό που θα έπρεπε. Οι περισσότερες παρεμβάσεις αφορούν άμεσες ενισχύσεις προς τις επιχειρήσεις, δηλαδή προγράμματα επιδοτήσεων κι επιχορηγήσεων. Μάλιστα, πολλές φορές, αυτές οι ενισχύσεις αφορούν συγκεκριμένους κλάδους, ή ακόμα και μεμονωμένες επιχειρήσεις.
Αυτές οι πρακτικές έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τη βιομηχανική πολιτική της ΕΕ που εφαρμόζει οριζόντια πολιτική ενίσχυσης σε όλο το φάσμα της μεταποιητικής δραστηριότητας. Στόχος αυτής της πολιτικής είναι να υπάρξουν δικτυώσεις και να αναπτυχθούν συνεργασίες μεταξύ των επιχειρήσεων, ώστε να δημιουργηθούν οικονομίες κλίμακας. Η ταχεία προσαρμογή της Ελλάδας σε αυτό το μοντέλο είναι απαραίτητη, ώστε να επιτευχθεί μια ποιοτική επαναβιομηχάνιση, όχι μόνο της Βόρειας Ελλάδας, άλλα κι όλης της χώρας. Βασική προϋπόθεση για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι αφενός να υπάρξει τελικά εθνική βιομηχανική πολιτική αφετέρου να γίνουν οι αναγκαίες κινήσεις εντός της δημόσιας διοίκησης, που θα επιτρέψουν να γίνει πράξη αυτή η πολιτική και να φέρει και αποτελέσματα.
Οι παθογένειες
Όπως επισημαίνεται στην έρευνα του ΣΒΒΕ, από τον δημόσιο διάλογο των τελευταίων είκοσι τουλάχιστον ετών έχουν καταγραφεί οι ακόλουθες διαπιστώσεις – διαχρονικές παθογένειες του συστήματος λήψης κι εφαρμογής αποφάσεων πολιτικής για την ανάπτυξη.
- Η δημόσια διοίκηση ανθίσταται σθεναρά σε οποιεσδήποτε εκσυγχρονιστικές παρεμβάσεις κι αδυνατεί να ακολουθήσει τον ρυθμό του συνεχώς μεταβαλλόμενου οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος
- Όποιες από τις πρωτοβουλίες στέφονται τελικά με επιτυχία, το οφείλουν πολύ περισσότερο σε εξωγενείς παράγοντες, παρά στη συνειδητοποίηση της πολιτικής ηγεσίας για την αναγκαιότητα των αλλαγών
- Η άσκηση της πολιτικής εξουσίας και του κυβερνητικού έργου βρίσκεται σε ευθεία συνάρτηση με τα πρόσωπα που την ασκούν. Αλλαγές προσώπων, ακόμη και στους ίδιους κυβερνητικούς σχηματισμούς, δημιουργούν ασυνέχειες κι απελπιστικές καθυστερήσεις
- Ο προγραμματισμός κι ο στρατηγικός σχεδιασμός είναι έννοιες που δύσκολα εντάσσονται στις λειτουργίες του κράτους, παρά τις προσπάθειες που επιβλήθηκαν από τους κοινοτικούς κανονισμούς, που αφορούν τις σχετικές ενισχύσεις
- Ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας προσαρμόστηκε ταχύτατα στις απαιτήσεις για τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου κράτους κι οι προτάσεις του έγιναν, και γίνονται, αποδεκτές από το σύνολο του πολιτικού κόσμου. Το κεντρικό ερώτημα είναι αν και σε ποια έκταση και πόσο επίκαιρα εφαρμόζονται…
- Οι πρωτοβουλίες ή οι παρεμβάσεις του ιδιωτικού τομέα, όσο καλά σχεδιασμένες κι αν είναι, είναι αδύνατον να υλοποιηθούν και να επιτύχουν χωρίς ισχυρές προσωπικότητες με όραμα, διορατικότητα, ανιδιοτέλεια κι ανεξαρτησία
- Η συνεργασία του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, μολονότι εκθειάζεται από τους περισσότερους πολιτικούς και παρουσιάζεται ως ευχή στις δημόσιες τοποθετήσεις τους, είναι δυνατόν να λειτουργήσει αποτελεσματικά μόνον στην περίπτωση κατά την οποία δημιουργούνται δομές, στις οποίες εκχωρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις ανεξαρτησίας του δεύτερου από τον πρώτο.
