Πώς διαγράφεται το μέλλον της Ευρώπης; Είναι εφικτή η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και πόσο έχει προχωρήσει; Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση; Ποια είναι η θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη;
Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα στα οποία έδωσαν απαντήσεις, η Πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, βυζαντινολόγος ιστορικός, Ελένη Αρβελέρ και ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Rhodes της Αφρικής, Νικόλαος Ζαχαριάδης. Οι διεθνώς καταξιωμένοι Έλληνες καθηγητές ήταν ομιλητές στην εκδήλωση η οποία πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ) με θέμα «Η Ευρώπη σε σταυροδρόμι – Προτάσεις και πρωτοβουλίες για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, η Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου Θεσσαλονίκης και το ΕΒΕΘ, υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
«Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, στα 100 χρόνια και πλέον διαδρομής του, συμβάλει σημαντικά και συστηματικά στην πολιτιστική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής», υπογράμμισε στον σύντομο χαιρετισμό του ο πρόεδρος του ΕΒΕΘ, Γιάννης Μασούτης κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στη συμβολή του ΕΒΕΘ στην εκπαίδευση, ειδικότερα δε στην ίδρυση της Ανωτέρας Βιομηχανικής Σχολής που ξεκίνησε -στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια- από το κτίριο του Επιμελητηρίου και μετεξελίχθηκε στη δεκαετία του 1960 σε ανωτάτη σχολή και στη συνέχεια στο σημερινό Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Στη διάρκεια της εκδήλωσης ο κ. Μασούτης απένειμε στην κυρία Ελένη Αρβελέρ το Χρυσό Μετάλλιο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης. Το Μετάλλιο αυτό αποτελεί την ύψιστη τιμή που αποδίδει το Επιμελητήριο και αποφασίστηκε να απονεμηθεί «στην Μεγάλη Ελληνίδα» με τη διεθνή ακτινοβολία, η οποία είναι η πρώτη γυναίκα πρύτανης της Σορβόννης στα 700 χρόνια ιστορίας του μεγάλου γαλλικού Πανεπιστημίου. Τιμητική πλακέτα επιδόθηκε στην κυρία Αρβελέρ και από τον προϊστάμενο της Μονάδας Έρευνας «Ευρωπαϊκές Πολιτικές και Δημοκρατία» (EUPOLDEM) του Εργαστηρίου Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ιωάννη Παπαδόπουλο.
Μια Ευρώπη που είναι πάντα υπό κατασκευή
Στην ομιλία της με τίτλο «Η Ευρώπη υπό κατασκευή», η κ. Αρβελέρ αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στα τρία προβλήματα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη Ευρώπη: Το μεταναστευτικό, τις μεγάλες οικονομικές διαφορές (που γίνονται και κοινωνικές και πολιτικές διαφορές) μεταξύ των κρατών και την ασφάλεια, εσωτερική και εξωτερική. Επισήμανε ακόμη πως η Ευρώπη «είναι πάντα υπό κατασκευή», ενώ αναφέρθηκε και στον ευρωσκεπτικισμό που οφείλεται στη διάψευση των προσδοκιών, στη μεγάλη διαφορά (η οποία δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική) μεταξύ Βορρά-Νότου, αλλά και στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών. Σύμφωνα με τη διακεκριμένη ακαδημαϊκό, καταγράφεται σήμερα μια απογοήτευση διότι η μεγάλη αποτυχία της Ευρώπης είναι αφενός ότι διευρύνθηκε προς όλες τις κατευθύνσεις χωρίς την ανάλογη εμβάθυνση και αφετέρου διότι επί σειρά ετών ανέχτηκε τους «αστερίσκους», δηλαδή, τις εξαιρέσεις, όπως συνέβη στο παρελθόν τόσο με τη Βρετανία όσο και με την Ελλάδα και όπως συμβαίνει και σήμερα, με την Πολωνία, την Τσεχία αλλά και την Αυστρία
Η πολιτικά ρεαλιστική λύση
Η Ευρώπη της Μεταβλητής Γεωμετρίας (όπως περιγράφεται στα σενάρια 3 και 4 της Λευκής Βίβλου της Κομισιόν) είναι η μόνη πολιτικά ρεαλιστική (η διαφορά μεταξύ ιδεατού και εφικτού) λύση για την ολοκλήρωση της Ευρώπης σε μια σειρά θεμάτων (πχ άμυνα, μεταφορές, υγεία, παιδεία κλπ) και χωρών, υπογράμμισε στην ομιλία του ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Rhodes της Αφρικής, Νικόλαος Ζαχαριάδης. Κωδικοποιώντας τα οφέλη μιας τέτοιας πολιτικά ρεαλιστικής λύσης, επισήμανε πως, μεταξύ άλλων, η ολοκλήρωση συνεχίζεται απρόσκοπτα με εμβάθυνση και παράπλευρο αποτέλεσμα, μειώνονται οι πολιτικές τριβές, γίνεται σε εθελοντική βάση αλλά με δεσμεύσεις και υποχρεώσεις και παραμένει εφικτή ακόμη και για όσους (προσωρινά ίσως) δεν το επιθυμούν. Στα προβλήματα που δημιουργούνται περιλαμβάνεται το ενδεχόμενο μείωσης της αλληλεγγύης, η αύξηση της σύγχυσης του οφέλους της ενωμένης Ευρώπης, ενώ παράλληλα αυξάνεται και το πολιτικό κόστος «λόγω της αυξημένης εθνικής ανευθυνότητας»
Ούτε ομοσπονδιοποίηση ούτε διάλυση…
Πάντως, ο κ. Ζαχαριάδης εκτίμησε πως η ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης δεν είναι πολιτικά ρεαλιστική ούτε εφικτή υπό τις παρούσες συνθήκες (π.χ., άμυνα, παιδεία). Ωστόσο, σημείωσε, υπάρχει σε έναν βαθμό (τραπεζικός τομέας, προϋπολογισμός), ενώ δήλωσε κατηγορηματικά πως δεν υπάρχει πλέον δυνατότητα για πισωγύρισμα με διάλυση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και επιστροφή σε εθνικά νομίσματα, καθώς μία τέτοια διαδικασία θα ήταν υπερβολικά δαπανηρή. «Το ευρώ δεν πρόκειται να διαλυθεί παρά τα προβλήματα που έχει», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ζαχαριάδης ο οποίος αναφερόμενος στην οικονομία, επισήμανε πως ήδη υπάρχει ολοκλήρωση στον προϋπολογισμό (ευρωπαϊκό εξάμηνο). Αλλά τα προβλήματα λόγω ευρώ παραμένουν ελλείψει υπουργού οικονομίας ή θεσμικής υπόστασης και χωρίς εναρμόνιση φορολογίας ή ύψους κατώτατου μισθού. Όσον αφορά δε στην κοινωνική συνοχή, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: Ήδη υφίσταται η μεταβλητή γεωμετρία (μεγάλες διαφορές στο κοινωνικό κράτος μεταξύ Βορρά και Νότου), ενώ το μεταναστευτικό την έκανε πιο ορατή, προσθέτοντας και ρήγματα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Απογοητευτικά είναι τα βήματα που (δεν) έχουν γίνει στον τομέα της Παιδείας και τα οποία είναι απαραίτητα (στην πρωτοβάθμια πρωτίστως αλλά και στη δευτεροβάθμια βαθμίδα της εκπαίδευσης) προκειμένου να «χτιστεί» η ευρωπαϊκή ταυτότητα.
Η Ελλάδα
Ακόμη πιο απογοητευτικές είναι, σύμφωνα με τον κ. Ζαχαριάδη, οι δυνατότητες της Ελλάδας στη σημερινή Ευρώπη. «Η Ελλάδα δεν παίζει κανένα ρόλο. Προς το παρόν δεν έχει οικονομική βαρύτητα, εθνική βούληση ή πολιτική σκέψη», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ζαχαριάδης υπογραμμίζοντας πως η κρίση κατέστρεψε τη χώρα, τον οικονομικό και τον κοινωνικό της ιστό, ενώ έκανε αναφορά και στις απαντήσεις που έδωσαν οι Έλληνες στο Ευρωβαρόμετρο του 2016, όπου το 86% δηλώνει πως δεν εμπιστεύεται τις εθνικές κυβερνήσεις. Όσο για το μέλλον της χώρας με αυτά τα δεδομένα; Είναι μάλλον ζοφερό. «Είμαστε ως χώρα ανίκανοι να ορίσουμε το παρόν λόγω μνημονίων και πολιτικής βούλησης, πόσο μάλλον να ορίσουμε το μέλλον», ξεκαθάρισε ορθά- κοφτά ο κ. Ζαχαριάδης ο οποίος εκτιμά πως οι χώρες οι οποίες θα πρωτοστατήσουν στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι εκείνες των οποίων οι πολίτες εμπιστεύονται και τις εθνικές κυβέρνησης και την Ευρωπαϊκή Ένωση και δεν είναι άλλες από την Ολλανδία, τη Γερμανία και τη Φινλανδία.
Στην εκδήλωση απηύθυναν χαιρετισμό ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, ο αντιπρύτανης του ΠΑΜΑΚ, Ευτύχιος Σαρτζετάκης, ο προϊστάμενος της Μονάδας Έρευνας «Ευρωπαϊκές Πολιτικές και Δημοκρατία» (EUPOLDEM), αναπληρωτής καθηγητής, Ιωάννης Παπαδόπουλος και ο υπεύθυνος της Μονάδας, υποψήφιος διδάκτωρ, Αλέξανδρος Κυριακίδης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η προσέλευση του κόσμου στην εκδήλωση ήταν εντυπωσιακή. Η κεντρική αίθουσα διαλέξεων του ΕΒΕΘ ήταν ασφυκτικά γεμάτη από ανθρώπους κάθε ηλικίας οι οποίοι έσπευσαν να ακούσουν από κοντά τους διεθνώς καταξιωμένους ομιλητές. Είναι χαρακτηριστικό πως αρκετοί από τους συμμετέχοντες παρακολούθησαν τις ομιλίες από μεγάλη οθόνη η οποία είχε τοποθετηθεί εκτός της αίθουσας, στον χώρο του Επιμελητηρίου.
