Η γαστρονομία είναι μόδα, η ευκαιρία δεν πρέπει να πάει χαμένη. Δικαιούται να γίνει ο Νο 1 τομέας επένδυσης;
Πρωτογενής τομέας – Γαστρονομία – Τουρισμός
H ελληνική κουζίνα συγκαταλέγονταν, ανέκαθεν, ανάμεσα σε αυτά που έκαναν εντύπωση στους επισκέπτες μας από το εξωτερικό. Τα γεμιστά, ο μουσακάς και η ρετσίνα, έκλεψαν καρδιές κι έγιναν δημοφιλείς πρεσβευτές του τουριστικού μας προϊόντος, ήδη από τα μέσα του περασμένου αιώνα, όταν τα περιβόλια αφθονούσαν γεννώντας εξαιρετικά (αργότερα τα είπανε οργανικά) προϊόντα και μετατρέπονταν σε εύγευστα φαγητά από ταβερνιάρισσές που τα σέρβιραν με «πανάκριβο» χαμόγελό, χωρίς να ξέρουν λέξη αγγλικά. Από τότε έως σήμερα κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι, τα δύο εκατομμύρια τουρίστες γίνανε τριανταπέντε εκατομμύρια (προ πανδημίας) χωρίς, ωστόσο, να έχουμε αναπτύξει στοιχειωδώς μια σειρά από «εργαλεία», προκειμένου να εκμεταλλευτούμε την παγκόσμια τάση των ταξιδιωτών για αναζήτηση αυθεντικών γαστρονομικών προορισμών, σε κάθε χώρα. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι η προσφορά καλού και ποιοτικού φαγητού με έμφαση στην εντοπιότητα, τα προϊόντα που χαρακτηρίζονται ως ΠΟΠ (Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης) οι διάφορες πιστοποιήσεις όπως το Ειδικό Σήμα Ποιότητας της Ελληνικής Κουζίνας, το Σήμα για το Ελληνικό Πρωινό, τα επισκέψιμα Οινοποιεία και μία σειρά από άλλα «εργαλεία», συντείνουν έτσι ώστε η γαστρονομία να ενισχύει τον τουρισμό κάθε τόπου με δύο τρόπους:
α) Αναβαθμίζοντας την ταξιδιωτική εμπειρία για όλους τους επισκέπτες.
β) Ελκύοντας ειδικού ενδιαφέροντος επισκέπτες που σχεδιάζουν το ταξίδι τους, με βάση τη γαστρονομία.
Ας σταθούμε για λίγο στους ανθρώπους που πραγματοποιούν τα ταξίδια τους έχοντας στο επίκεντρο τη γαστρονομία. Από ποιες χώρες προέρχονται κυρίως και ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους;
Οι βασικές χώρες προέλευσης των γαστροτουριστών είναι:
• ΗΠΑ
• Γαλλία
• Ιταλία
• Γερμανία
• Ισπανία
• Ολλανδία
• Βρετανία
Πηγή: Gastronomic Tourism-International, Travel & Tourism Analyst
Τα βασικά χαρακτηριστικά των γαστροτουριστών συνοψίζονται στα εξής:
• Ηλικίες: (κυρίως) 30-50 ετών & (δευτερευόντως) 51-64 ετών.
• Επαγγελματικά καταξιωμένοι.
• Υψηλότερο διαθέσιμο εισόδημα από τον μέσο τουρίστα.
• Υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο από τον μέσο τουρίστα.
• Περιπετειώδεις και έμπειροι ταξιδιώτες.
• Ενδιαφέρονται για τον πολιτισμό του προορισμού.
• Δαπανούν μεγάλο ποσοστό του ταξιδιωτικού προϋπολογισμού σε δραστηριότητες γαστρονομικού ενδιαφέροντος.
Πηγή: Comprehensive Culinary Travel Survey Provides Insights on Food and Wine Travelers.
Washington: Travel Industry Association
Όπως πολύ σωστά έχει επισημανθεί από τον ΣΕΤΕ στη μελέτη που δημοσίευσε το 2009 με τίτλο «Η γαστρονομία στο μάρκετινγκ του ελληνικού Tουρισμού», οι γαστροτουρίστες προέρχονται από τις κυριότερες αγορές του ελληνικού Tουρισμού. Εντάσσοντας, λοιπόν, τη γαστρονομία στο χαρτοφυλάκιο του ελληνικού Tουρισμού ως νέο ή εμπλουτισμένο προϊόν, θα μπορούσαμε πιο εύκολα να διεισδύσουμε στις καθιερωμένες αυτές αγορές αντί σε νέες.
Ποιες είναι, λοιπόν, οι απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιήσει η Ελλάδα, εάν θέλει να ανταγωνιστεί σε βάθος χρόνου τους κορυφαίους γαστρονομικούς προορισμούς της Ευρώπης που δεν είναι άλλοι από τις Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία;
Οι γαστροτουρίστες προέρχονται από τις κυριότερες αγορές του ελληνικού Tουρισμού.
Καταρχήν το γεγονός πως και οι τρεις βρέχονται από τη Μεσόγειο, μόνο τυχαίο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί, καθώς το κλίμα ευνοεί την παραγωγή των προϊόντων. Από εκεί και πέρα, όμως, ξεκινούν μία σειρά από προϋποθέσεις που αφορούν τη νομοθεσία, τα κίνητρα, το μάρκετινγκ, την εκπαίδευση κ.ο.κ για να συνθέσουν, τελικά, ένα ελκυστικό τουριστικό προϊόν. Στις προαναφερθείσες χώρες αλλά και σε αρκετές άλλες που επενδύουν σοβαρά στον γαστρονομικό τουρισμό, επιδιώκουν να αναδείξουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής μέσα από τα τοπικά προϊόντα και τα παραδοσιακά φαγητά. Γύρω από αυτόν τον πυρήνα, δημιουργούνται σταδιακά μία σειρά από κίνητρα και προϋποθέσεις έτσι ώστε να μεγαλώσει η δυναμική.
Πιστοποιούνται εστιατόρια και ξενοδοχεία που υπηρετούν την ανάδειξη της τοπικής γαστρονομίας, δημιουργούνται περισσότερες φάρμες οργανικής καλλιέργειας για να καλύψουν τη ζήτηση, ανοίγουν καταστήματα που πουλάνε τα τοπικά προϊόντα, γίνονται επενδύσεις προκειμένου οι μονάδες παραγωγής (οινοποιεία, ζυθοποιεία, τυροκομεία) να είναι επισκέψιμα, οργανώνονται φεστιβάλ, δημιουργούνται περιηγητικές διαδρομές γαστρονομικού ενδιαφέροντος, πραγματοποιούνται μαθήματα μαγειρικής και σεμινάρια, εμπλουτίζεται η εμπειρία μέσα από την ιστορία και μία σειρά από οικοδραστηριότητες και, τελικά, σχεδιάζονται διάφορες δράσεις μάρκετινγκ και προβολής στο εσωτερικό και το εξωτερικό, εντάσσοντας τον εκάστοτε προορισμό στον τουριστικό χάρτη της χώρας. Τα παραδείγματα που ακολουθούν είναι χαρακτηριστικά:
› Γαλλία
Θεωρούμε πολύ αξιόλογη την προσπάθεια που γίνεται από το δίκτυο Logis de France έτσι ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση σε μία αξιόλογη γαστρονομική εμπειρία, όσοι δεν διαθέτουν υψηλά βαλάντια. Στο δίκτυο της Logis de France ανήκουν κυρίως μικρά ξενοδοχεία με δυναμικότητα περίπου 20 δωμάτιων. Μεταξύ των προδιαγραφών που πρέπει να πληρούν είναι η προσφορά τοπικής κουζίνας και προϊόντων της περιοχής.
Πηγή: www.logis-de-france.fr/fr/index.html
› Ιταλία
Στην επαρχία του Τορίνο είχαν όντως μία ρηξικέλευθη ιδέα, αποφασίζοντας να πιστοποιήσουν τα προϊόντα που παράγονται στην περιοχή με συγκεκριμένες προϋποθέσεις, δημιουργώντας γύρω τους μία τεράστια υπεραξία. Στο πλαίσιο του προγράμματος «Paniere dei Prodotti Tipici della Provincia di Torino» (καλάθι με χαρακτηριστικά προϊόντα του Τορίνο) εισήχθη ένα εμπορικό σήμα που χορηγείται σε επιλεγμένα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα. Η γκάμα των προϊόντων που φέρουν το σήμα περιλαμβάνει 32 κατηγορίες τροφίμων –από φρέσκια μέντα και κουνουπίδι μέχρι τυριά και αλλαντικά– καθώς και κρασιά της περιοχής. Με το πρόγραμμα είναι συμβεβλημένοι περίπου 900 παραγωγοί, 60 εστιατόρια και τα προϊόντα διατίθενται σε 30 σημεία πώλησης. Με αυτόν τον τρόπο η επαρχία του Τορίνο (315 συνεργαζόμενοι δήμοι) δίνει κίνητρα οργανικής καλλιέργειας στους παραγωγούς και τονώνει την τουριστική οικονομία, προσελκύοντας επισκέπτες που τους μυεί στην μεγάλη αγροδιατροφική κληρονομιά και τη γευστική αριστεία.
Πηγή: https://www.prodottidelpaniere.it/
› Ισπανία
Δεν ήταν μόνον οι Ολυμπιακοί Αγώνες που έδωσαν ώθηση στη Βαρκελώνη για να καθιερωθεί ως ένας από τους κορυφαίους προορισμούς στην Ευρώπη. Η φημισμένη καταλανική κουζίνα στηρίχθηκε ποικιλοτρόπως. Εμείς θα αναφερθούμε σε μία μόνο προωθητική δράση. Στο ημερολόγιο γαστρονομίας που εκδίδει κάθε χρόνο ο περιφερειακός οργανισμός τουρισμού της Καταλονίας και περιλαμβάνει εκατοντάδες εκδηλώσεις, διασκορπισμένες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Επιτακτική ανάγκη η ώθηση της διασύνδεσης του πρωτογενούς τομέα με
τη γαστρονομία και τον τουρισμό.
Ελλάδα: Μία ακόμα χαμένη ευκαιρία;
Η αυξανόμενη τάση αναζήτησης αυθεντικών εμπειριών από τους ταξιδιώτες σε ολόκληρο τον κόσμο έχει ως συνέπεια την άνοδο της επισκεψιμότητας σε προορισμούς που έχουν να προσφέρουν το αντίστοιχο τουριστικό προϊόν. Όσοι αναζητούν τις καλομαγειρεμένες γεύσεις κάθε τόπου, θα επισκεφθούν τους παραδοσιακούς οικισμούς με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, θα περπατήσουν σε σηματοδοτημένα μονοπάτια στην αγκαλιά της φύσης, θα συμμετέχουν σε οικοδραστηριότητες, θα ενδιαφερθούν για την ιστορία του τόπου και την πολιτιστική του κληρονομιά κ.ο.κ. υπενθυμίζοντας ότι πρόκειται για ταξιδιώτες με ανώτερο μορφωτικό επίπεδο και οικονομική δυνατότητα. Στην Ελλάδα όχι μόνο διαθέτουμε το συγκεκριμένο τουριστικό προϊόν αλλά ποικίλει από τόπο σε τόπο. Η εγγύτητα, δε, των αποστάσεων μεταξύ τους, αποτελεί ένα πολύ σπουδαίο συγκριτικό πλεονέκτημα, ιδίως για τους ταξιδιώτες από το εξωτερικό. Σε μία εποχή που ο τουρισμός αποτελεί την αιχμή του δόρατος για την ανάπτυξη της πληγείσας οικονομίας της χώρας, κρίνεται επιτακτική ανάγκη η ώθηση της διασύνδεσης του πρωτογενούς τομέα με τη γαστρονομία και τον τουρισμό. Γιατί; Μα, κυρίως, επειδή δεν χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις. Η έμφαση πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση–επιμόρφωση, στο μάρκετινγκ–προβολή και οπωσδήποτε σε ένα πιο φιλικό νομοθετικό πλαίσιο για τον αγροτουρισμό. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η πιστοποίηση Αγροτουρισμού για μία επιχείρηση εκδίδεται από το υπουργείο Τουρισμού και για τα Πολυλειτουργικά Αγροκτήματα από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης το οποίο, παρεμπιπτόντως, δεν έχει εκδώσει ακόμα το σήμα από την ψήφιση του νομοσχεδίου (2019).
Η πολιτεία οφείλει να εκμεταλλευτεί την παγκόσμια ζήτηση των ταξιδιωτών για προορισμούς που προσφέρουν αυθεντικότητα και η διατροφή συγκαταλέγεται στην κορυφή της λίστας. Η γαστρονομία είναι μόδα. Η ευκαιρία δεν πρέπει να πάει χαμένη. Είναι ίσως η πλέον αποδοτική επένδυση με το λιγότερο κόστος, στην οποία πρέπει να ενσκήψει με ζέση η κυβέρνηση. Να μεταλαμπαδεύσει το έμπρακτο ενδιαφέρον σε περιφερειακές και δημοτικές ενότητες, επιχειρηματίες, άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους φορείς. Οι συνέργειες αποτελούν το κλειδί, κάτι που τόνισε ιδιαίτερα η υφυπουργός Τουρισμού, Σοφία Ζαχαράκη, στα Συνέδρια για τον Οινοτουρισμό. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στο κονδύλι ύψους 17 εκ. ευρώ με επιχορήγηση από Ε.Ε., για την περίοδο 2022-2025 που θα «τρέξει» το υπουργείο Τουρισμού για την προώθηση του αγροτουρισμού και του γαστρονομικού τουρισμού. Ευελπιστούμε να μην πάει χαμένη κι αυτή η ευκαιρία.
