Ο πολιτιστικός τουρισμός στην Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται χαμηλά στις προτεραιότητες και τους σχεδιασμούς των άμεσα εμπλεκόμενων με τον τουρισμό, παρά τις αντικειμενικές δυνατότητες που διαθέτει η χώρα και τα ιδιαίτερα σημαντικά οφέλη που δύναται να επιφέρει για την ανάπτυξη.
Το ανεκμετάλλευτο κεφάλαιο του Πολιτιστικού Τουρισμού
Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), παρουσιάζοντας πέρυσι τη μελέτη στρατηγικής για τον τουρισμό, τόνισε ότι η σύνδεση του πολιτισμού με τον τουρισμό είναι εξέχουσας σημασίας για την ανάπτυξη του κλάδου. Παρά το ιδιαίτερα βαρύ φορτίο πολιτισμού και ιστορίας της Ελλάδας, το πολύτιμο αυτό κεφάλαιο δεν έχει αξιοποιηθεί τουριστικά όσο θα έπρεπε! Οι λόγοι γι’ αυτή την κατάσταση είναι πολλοί και σύνθετοι. Όπως παρουσιάσαμε και στο προηγούμενο τεύχος, τα έσοδα από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία ήταν μεν αυξημένα κατά το 2018, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ωστόσο σε απόλυτους αριθμούς βρίσκονται ακόμη πολύ πίσω, σε σύγκριση με ό,τι ισχύει στο εξωτερικό.
Στις προτάσεις που έχει καταθέσει ο ΣΕΤΕ για την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού ζητούσε, μεταξύ άλλων, προσαρμογή του Δημοσίου στις νέες ανάγκες που θα γεννηθούν, συνέργειες και συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα, νέο διευρυμένο ωράριο σε μουσεία κι αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και προσαρμογή του ιδιωτικού τομέα στις νέες απαιτήσεις. Πέρα, λοιπόν, των όσων πρέπει να γίνουν από πλευράς κεντρικής διοίκησης, θα ήταν χρήσιμο να εξεταστεί, υπό τις παρούσες έστω συνθήκες, πώς θα μπορούσε μια τουριστική επιχείρηση να προσελκύσει το ενδιαφέρον για πολιτιστικό τουρισμό. Το κίνητρο για κάτι τέτοιο είναι ότι ο πολιτιστικός τουρισμός γνωρίζει συνεχή άνοδο. Πληθαίνουν οι εν δυνάμει επισκέπτες, οι οποίοι αναζητούν «πλούσιες» εμπειρίες που επεκτείνονται πέρα από όμορφα τοπία, χαλάρωση στην παραλία ή ξέφρενη διασκέδαση.
Ο πολιτιστικός τουρισμός αποτελεί μια αναπτυσσόμενη αγορά που μπορεί να δώσει σημαντική ώθηση στην τουριστική ανάπτυξη, να αυξήσει τη μέση τουριστική δαπάνη, αλλά και να επεκτείνει τη διάρκεια της high season.
Η ιδιαιτερότητα του πολιτιστικού τουρίστα
Ο πολιτιστικός τουρίστας διαφέρει από τον μέσο επισκέπτη, αλλά καλό είναι να εντοπίσουμε ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Καταρχάς, ένα πολιτιστικό ταξίδι βασίζεται στην εξερεύνηση θεμάτων που άπτονται της ιστορίας, της τέχνης, της θρησκείας, της γαστρονομίας κ.ά. Βασική επιθυμία ενός επισκέπτη με ανάλογα ενδιαφέροντα είναι να γνωρίσει και να εντρυφήσει σε διαφορετικές κουλτούρες, να ανακαλύψει τα ιστορικά ίχνη μιας περιοχής. Το κοινό που επιλέγει τέτοιου είδους ταξίδια είναι συνήθως υψηλού μορφωτικού κι οικονομικού επιπέδου, πράγμα που σημαίνει ότι έχει τη δυνατότητα για μεγαλύτερη τουριστική δαπάνη. Είναι βασικό να γίνει απολύτως κατανοητό ότι οι πολιτιστικοί τουρίστες δεν έχουν καθόλου προτεραιότητα την «απόδραση» από την καθημερινότητα κι ότι το ταξίδι έχει κεντρικό στόχο τη γνώση, όχι τις διακοπές.
Παρουσιάζουν έντονη επιθυμία να διαπεράσουν αυτό που θα λέγαμε «τουριστική βιτρίνα», να έρθουν σε πραγματική επαφή με τον τοπικό πληθυσμό, να ανακαλύψουν βιωματικά και να κατανοήσουν τον τρόπο ζωής και σκέψης μιας άλλης περιοχής, ενός άλλου πολιτισμού, να επισκεπτούν ιστορικούς, αρχαιολογικούς χώρους και να εμβαθύνουν, αντλώντας πρόσθετες γνώσεις από την ανθρωπογεωγραφία της περιοχής. Επιπλέον, έχουν αυξημένη επιθυμία για εκδρομές και δραστηριότητες που θα τους βοηθήσουν να πάρουν μια καλύτερη «γεύση» σε θέματα πολιτισμού. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι είναι τουρίστες για τους οποίους μετράει η σχέση αξίας και χρόνου-εμπειρίας κι όχι η συνήθης σχέση αξίας – τιμής. Πρακτικά, αυτό συνεπάγεται σαφώς μεγαλύτερο έσοδο από αυτού του τύπου τον τουρισμό. Μερικές στρατηγικές που θα μπορούσε να ακολουθήσει μια τουριστική επιχείρηση, για να προσελκύσει αυτό το κοινό είναι:
Γνώση και προτάσεις εμπειριών
Είναι βασικό να γνωρίζουμε ιστορικά και πολιτιστικά στοιχεία της περιοχής μας και κατά συνέπεια να τα μεταδίδουμε στους επισκέπτες, κεντρίζοντάς τους το ενδιαφέρον. Η προσφορά πληροφοριών θα προκαλέσει ερωτήματα κι ενδεχομένως θα γεννήσει επιθυμίες για δραστηριότητες και ξεναγήσεις. Η συνέχεια, προφανώς, είναι να προσφέρεται η δυνατότητα για εμπειρική περιήγηση. Ακόμη περισσότερο βοηθάει αν αυτή η γνώση και δυνατότητα προσφοράς εμπειριών και περιηγήσεων προσφέρεται ως προϊόν και προβάλλεται διαδικτυακά.
Συνεργασίες και συνέργειες
Πέρα από την περίπτωση να διοργανώσει κάποιο ξενοδοχείο ένα εμπειρικό, πολιτιστικό event από την αρχή μέχρι το τέλος, υπάρχει η δυνατότητα της συνεργασίας με επιχειρήσεις στην περιοχή που αναλαμβάνουν τέτοια project. Ιδίως στην Αττική, υπάρχουν πάρα πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις που διοργανώνουν ιστορικούς περιπάτους, γαστρονομικές περιηγήσεις, διαδρομές σε φυσικά τοπία κ.λπ. Με αυτό τον τρόπο, μπορούν να δημιουργηθούν μικρά «πακέτα» πολιτιστικού τουρισμού που θα ενθαρρύνουν κρατήσεις πελατών που προσβλέπουν σε ανάλογες εμπειρίες.
Ο πολιτιστικός τουρίστας είναι συνήθως υψηλού μορφωτικού κι οικονομικού επιπέδου, που συνεπάγεται και μεγαλύτερη τουριστική δαπάνη!.
Οι εμπειρίες που θα προσφέρονται μπορούν να ξεφεύγουν από τις κλασικές επισκέψεις σε μουσεία ή αρχαιολογικούς χώρους. Για παράδειγμα, μπορεί να αφορούν ιστορικούς περιπάτους σχετικά με την πρόσφατη ιστορία της χώρας, συμμετοχή σε τοπικά έθιμα, ψάρεμα με παραδοσιακό ψαροκάικο, διαδρομές στη φύση με ξενάγηση για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, επισκέψεις σε οινοποιεία με γευσιγνωσία κρασιών ή συμμετοχή σε γιορτή απόσταξης τσίπουρου, δραστηριότητες αγροτουρισμού, επισκέψεις σε ναούς και μοναστήρια και ό,τι άλλο άπτεται του πολιτισμού, σύγχρονου ή μη.
Εστίαση στην τοπική κουζίνα
Η ανακάλυψη νέων γεύσεων είναι ένα μεγάλο μέρος που αφορά κάθε είδους τουρισμό. Παντού στην Ελλάδα υπάρχουν τοποθεσίες όπου μια πολιτιστική εμπειρία μπορεί να συνδυαστεί με τοπικά εδέσματα. Τα ξενοδοχεία μπορούν να διοργανώσουν παρουσιάσεις από τους σεφ της Ελληνικής κουζίνας. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να οργανωθεί μια γαστρονομική περιήγηση που να περιλαμβάνει την προμήθεια υλικών, την εκτέλεση της συνταγής και τέλος τη γευσιγνωσία. Τα παραπάνω είναι μόνο μερικές ιδέες από όσα ενδεχομένως θα μπορούσαν να ενταχθούν σε ένα πακέτο, με στόχο τον πολιτιστικό τουρισμό. πολιτιστικός τουρισμός
Το βασικό είναι ότι πρόκειται για μια αναπτυσσόμενη αγορά που μπορεί να δώσει μεγάλη ώθηση στην τουριστική ανάπτυξη, να αυξήσει τη μέση τουριστική δαπάνη, να επεκτείνει τη διάρκεια της high season, αλλά και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις να ενταχθούν στον τουριστικό χάρτη της χώρας νέες περιοχές που έχουν σημαντικά πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Οι συνέργειες, όπως τονίζει κι ο ΣΕΤΕ, μπορούν να φέρουν πολύ θετικά αποτελέσματα. Mένει η ενεργοποίηση της διαδικασίας εφαρμογής. πολιτιστικός τουρισμός
