Πετάνε, πετάνε… τα υδροπλάνα; Ένα από τα πολλά «γεφύρια της Άρτας» στην Ελλάδα αποτελεί η υπόθεση των υδροπλάνων, που όλο έτοιμα να πετάξουν είναι και όλο καθηλωμένα στο έδαφος βρίσκονται. Από το 2004 κρατάει αυτή η ιστορία και απ’ ό,τι φαίνεται, εν έτει 2021, το νομοθετικό πλαίσιο, οι εταιρείες και οι εμπλεκόμενοι φορείς που είναι αρμόδιοι για την αδειοδότηση των υδατοδρομίων βρίσκονται στο πιο ώριμο από ποτέ στάδιο.
Aισιοδοξία ότι το 2022 θα προσθαλασσώνονται τα υδροπλάνα στα λιμάνια.
Περί τα τέλη της δεκαετίας το 1920 πρωτοεμφανίζονται τα υδροπλάνα στον ελλαδικό χώρο. Μια ιταλική εταιρεία εκτελεί το δρομολόγιο Πρίντεζι-Πειραιάς-Κωνσταντινούπολη και μία ισπανική πετάει κυρίως από το λιμάνι της Σούδας στην Κρήτη, με προορισμό την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τότε βέβαια δεν γινόταν λόγος για τουρισμό, ενώ τώρα όλα οδηγούν προς τα εκεί. Έναν αιώνα μετά, τα υδροπλάνα ετοιμάζονται να επιστρέψουν, μεταφέροντας πλήθος ταξιδιωτών και δίνοντας, έτσι, ώθηση στην τουριστική οικονομία της χώρας. Η εγγύτητα των νησιών μεταξύ τους αλλά και των ηπειρωτικών λιμανιών με τις λίμνες και τα νησιά καθιστούν την Ελλάδα ιδανικό προορισμό. Με πτήσεις που θα διαρκούν έως 45 λεπτά και το αντίτιμο να μην ξεπερνάει τα 90 ευρώ, το ταξίδι με υδροπλάνο μοιάζει ιδιαίτερα ελκυστικό. Εκτός όμως από τον τουρισμό, και ο τομέας της υγείας πρόκειται να ωφεληθεί, καθώς η άμεση και γρήγορη διακομιδή ανθρώπων που χρήζουν νοσηλείας, αποτελεί σε κάθε περίπτωση μία ανάσα, ιδιαίτερα για τους κατοίκους των μικρών ή απομακρυσμένων νησιών. Αντίστοιχα, η παρουσία ειδικού στόλου υδροπλάνων κατάσβεσης πυρκαγιών αναμένεται να θωρακίσει μία σειρά ευαίσθητων περιοχών της χώρας.
Για την έναρξη των πτήσεων με τα υδροπλάνα εμπλέκονται ορισμένα υπουργεία –με σημαντικότερα αυτά της Ναυτιλίας και των Μεταφορών– έως την Πολιτική Αεροπορία, τις περιφέρειες, τα δασαρχεία και τις αρχαιολογικές υπηρεσίες. Αν λάβουμε υπόψη και μία σειρά λαθών και παραλείψεων όπου υπέπεσαν όλες οι κυβερνήσεις έως σήμερα, τότε ίσως θεωρήσουμε λογικό το διάστημα των 17 ετών που έχουν παρέλθει για να δημιουργηθεί το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο που θα συμπεριλάβει τα υδροπλάνα στο συγκοινωνιακό μας δίκτυο.
Το γεγονός ότι αυξάνονται οι εταιρείες υδροπλάνων, άλλες με καθαρά πτητικό ενδιαφέρον, άλλες με πεδίο την κατασκευή και αδειοδότηση υδατοδρομίων, αποτελεί ένα θετικό σημάδι. Σε αρκετές περιπτώσεις δημιουργούνται κοινοπραξίες, όπως για παράδειγμα αυτή που πραγματοποίησαν δύο εκ των παλαιότερων εταιρειών στον χώρο, οι Hellenic Seaplanes και Ελληνικά Υδατοδρόμια, αναλαμβάνοντας μεταξύ άλλων την αδειοδότηση των υδατοδρομίων της Χαλκίδας, της Αιδηψού, της Κύμης, της Καρύστου και του Αλιβερίου, για λογαριασμό του Οργανισμού Λιμένων Ν. Ευβοίας. Μάλιστα, ο κ. Γκόβας, διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικά Υδατοδρόμια, είχε δραστηριοποιηθεί, την πρώτη περίοδο που πραγματοποιούνταν πειραματικές πτήσεις των υδροπλάνων, στο δίκτυο που συνέδεε την Κέρκυρα με τους Παξούς, τη λίμνη των Ιωαννίνων και την Πάτρα. Τότε, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος, πραγματοποιήθηκαν 15.000 δρομολόγια, εξυπηρετώντας 180.000 επιβάτες. Ο διευθύνων σύμβουλος της Hellenic Seaplanes, Νικόλαος Χαραλάμπους, τονίζει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε ότι «εάν κυλήσουν όλα βάσει του σχεδιασμού που έχει κάνει η Hellenic Seaplanes για τις πρώτες αποθαλασσώσεις των υδροπλάνων μας μέσα στο 2022, θεωρούμε εφικτό το σενάριο της εξυπηρέτησης πάνω από 50.000 επιβατών».
Οι φωνές για το δίκτυο δεκάδων υδατοδρομίων ανά την Ελλάδα πυκνώνουν. Ένας από τους ανθρώπους που είναι συγκρατημένα αισιόδοξος, γνωρίζοντας πολύ καλά το πλαίσιο, είναι ο κ. Αντωνόπουλος, πρόεδρος του Λιμενικού Ταμείου Σκύρου. Αποτελεί τον πρώτο φορέα στην Ελλάδα που, ήδη από το 2014, προχώρησε σε διακήρυξη διαγωνισμού για τη λειτουργία υδατοδρομίου σε λιμάνι, μεταδίδοντας τη γνώση του σε δεκάδες λιμενικούς φορείς. Η συνέντευξη του κ. Αντωνόπουλου, που θα διαβάσετε παρακάτω, αποτελεί ουσιαστική καταγραφή μιας σειράς παραγόντων που σχετίζονται με τα υδροπλάνα. Ασφαλώς, ο ίδιος αναμένει την έγκριση του τεχνικού φακέλου για την αδειοδότηση του υδατοδρομίου στο λιμάνι της Σκύρου.
Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι, στο εγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο, τα υδροπλάνα νομιμοποιούνται να πετάξουν –εκτός από τα υδατοδρόμια– και στα λεγόμενα «υδάτινα πεδία». Ως τέτοια χαρακτηρίζονται οι υδάτινες περιοχές χωρίς υδατοδρόμια. Η χρήση τους, πέραν των άλλων προϋποθέσεων, επιτρέπεται εφόσον υφίσταται πλησίον του υδάτινου πεδίου κάποιο σκάφος ή κατάλληλη υποδομή (π.χ. ξενοδοχειακός λιμένας) για την ασφαλή επιβίβαση και αποβίβαση των επιβατών του αεροσκάφους. Αυτή η προοπτική δίνει ακόμα μεγαλύτερη δυναμική στις μεταφορές με το συγκεκριμένο μέσο, καθώς, αυξάνοντας τις παροχές, εμπλουτίζεται το τουριστικό προϊόν κάθε περιοχής, άρα και η οικονομική της ανάπτυξη.
Νικόλαος Χαραλάμπους Διευθύνων Σύμβουλος της Hellenic Seaplanes
Τουριστική Αγορά: Πόσα υδατοδρόμια χρειάζεστε για να ξεκινήσετε τακτικές πτήσεις στο Αιγαίο και πόσα στο Ιόνιο;
Νικόλαος Χαραλάμπους: Ένα ικανοποιητικό δίκτυο υδατοδρομίων που εμπορικά και οικονομικά δύναται να καλύψει τον αερομεταφορέα απαρτίζεται από τουλάχιστον 8 υδατοδρόμια. Παρ’ όλα αυτά, δεδομένου ότι η αγορά και οι κλάδοι των υδροπλάνων και των υδατοδρομίων βρίσκονται ακόμα σε αναπτυσσόμενη φάση και με το εθνικό δίκτυο να δομείται αποφασιστικά μέρα με τη μέρα, έχουμε δημιουργήσει ήδη πλάνο πτητικής λειτουργίας, που αποτελείται από μεγάλο αριθμό ημερήσιων δρομολογίων σε μικρότερο αριθμό προορισμών. Συγκεκριμένα, η Hellenic Seaplanes δρομολογεί να πραγματοποιήσει πτήσεις μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2022, εάν όλα κυλήσουν βάσει του προγράμματος που έχει συμφωνηθεί με τους συνεργαζόμενους δημόσιους φορείς και τα λιμενικά ταμεία, σε δύο νησιά του Αιγαίου, την Τήνο και την Πάτμο. Οι δύο αυτοί προορισμοί προκρίνονται μέχρι αυτή τη στιγμή, καθώς στην Τήνο έχει εγκριθεί η νέα χωροθέτηση της υποδομής και πλέον μπαίνουμε στη φάση της υλοποίησης, ενώ στο υδατοδρόμιο Πάτμου έχει εγκατασταθεί ο οικίσκος και η πλωτή πλατφόρμα πρόσδεσης υδροπλάνων. Στον αντίποδα, στο Ιόνιο Πέλαγος, η Hellenic Seaplanes βολιδοσκοπεί την αξιοποίηση πιθανών υδάτινων πεδίων σε νησιά που μπορούν να αδειοδοτηθούν έως την εκκίνηση της προσεχούς τουριστικής σαιζόν, ώστε μαζί με τα αδειοδοτημένα υδατοδρόμια της Κέρκυρας και των Παξών να σχηματίσουν ένα ικανοποιητικό δίκτυο υδατοδρομίου.
Τ.Α.: Θα επικοινωνούν μεταξύ τους ή θα είναι διαφορετικά δίκτυα;
Ν.Χ.: Το πλάνο πτήσεων της Hellenic Seaplanes αποσκοπεί –μέσω των υδροπλάνων της– να εξασφαλίσει τη διασύνδεση νησιωτικών και παράκτιων περιοχών μεταξύ τους αλλά και με την υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα, πετώντας από περιοχή σε περιοχή. Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί να εξασφαλιστεί η διασύνδεση π.χ. νησιών Ιονίου με τα αντίστοιχα του Αιγαίου με μία και μόνο πτήση, καθώς αυτό θα σήμαινε πτήσεις παραπάνω από 40-45 λεπτά, διάρκεια που έχουμε οριοθετήσει ως ανώτατη για την εκάστοτε πτήση. Ο περιορισμός αυτός παύει να υφίσταται με τη δημιουργία πολλών υδατοδρομίων ανά γεωγραφική περιοχή, ενώ σε συνδυασμό με τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα των υδροπλάνων, που προσφέρουν γρήγορη, άμεση και ασφαλή αερομεταφορά, επιτυγχάνεται η απόλυτη διασύνδεση της χώρας, γεγονός που για την Hellenic Seaplanes αποτελεί θεμελιώδη φιλοδοξία.
Τ.Α.: Πόσα υδατοδρόμια θα λειτουργήσουν το 2022 και σε ποια μέρη;
Ν.Χ.: Πάντα έχουμε στο μυαλό μας ότι η υγειονομική κρίση μπορεί να φέρει ενδεχόμενες επιβραδύνσεις που να επηρεάσουν άμεσα τον τουρισμό και τη μεταφορά, όμως δεν παρεκκλίνουμε από τον στόχο μας, την αξιοποίηση δηλαδή των υποδομών που θα έχουν διαμορφωθεί έως τις αρχές του νέου έτους, ώστε τα υδροπλάνα να «ξανασυστηθούν» στο κοινό με τις πρώτες αποθαλασσώσεις. Τα υδατοδρόμια που πρωτοστατούν στη διαδικασία απόκτησης της άδειας λειτουργίας είναι η Πάτρα, η Κέρκυρα και οι Παξοί –οι τρεις προορισμοί που εξυπηρετούσαν πτήσεις με υδροπλάνα κατά το παρελθόν–, ενώ ακολουθούν ο Βόλος –που εξασφάλισε τον προηγούμενο Μάιο την άδεια ιδρύσεως υδατοδρομίου, όταν ανέλαβε η Hellenic Seaplanes σε συνεργασία με τον ΟΛΒ τη διαδικασία αδειοδότησης–, η Πάτμος και η Τήνος. Σε πρώτο πλάνο βρίσκονται επίσης οι αδειοδοτήσεις υδατοδρομίων που αφορούν τα πέντε υδατοδρόμια της Εύβοιας και συγκεκριμένα του Αλιβερίου, της Κύμης, της Αιδηψού, της Χαλκίδας και της Καρύστου, ακολουθούν τα υδατοδρόμια σε Σκόπελο και Σκύρο, ενώ γερή υποψηφιότητα βάζουν και τα υδατοδρόμια Καλαμάτας, Χίου, Ψαρών, Οινουσσών, που ο τεχνικός φάκελος αδειοδότησης τους βρίσκεται σε πολύ καλό στάδιο.
Τ.Α.: Πόσοι επιβάτες υπολογίζετε ότι θα επιβιβαστούν στα υδροπλάνα το 2022;
Ν.Χ.: Εάν κυλήσουν όλα βάσει του σχεδιασμού που έχει κάνει η Hellenic Seaplanes για τις πρώτες αποθαλασσώσεις των υδροπλάνων μας μέσα στο 2022, θεωρούμε εφικτό το σενάριο της εξυπηρέτησης περισσότερων από 50.000 επιβατών. Όλα αυτά θα εξαρτηθούν από την ετοιμότητα των υδατοδρομίων, τη γενικότερη δυναμική των προορισμών όπου θα πετάξουμε τη προσεχή σαιζόν και τις τάσεις των τουριστών για να τους επισκεφθούν. Το υδροπλάνο, εκτός από ένα σημαντικό μέσο στο χαρτοφυλάκιο των μεταφορικών δυνατοτήτων της Ελλάδας και των ντόπιων επιβατών, συνδέεται αναπόσπαστα με τον τουριστικό κλάδο και τον τουρίστα που επιθυμεί να επισκεφθεί τους προορισμούς μας.
Τ.Α.: Ποια θα είναι η τιμή του εισιτηρίου από Κέρκυρα για Παξούς και από Βόλο για Σκύρο;
Ν.Χ.: Το κόστος αποτελούσε και αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα για την τελική επιλογή του μέσου μετακίνησης. Τον παράγοντα αυτόν έρχεται να καταρρίψει η έλευση των υδροπλάνων, αφού στα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά τους συγκαταλέγεται, μεταξύ άλλων, το προσιτό κόστος χρήσης τους και ο value-for-mοney χαρακτήρας τους. Ενδεικτικά, ένα ταξίδι με απόσταση 160-170 χλμ θα καλύπτεται σε λιγότερο από 37’ και θα κοστίζει έως 85 ευρώ, αναλόγως των αποσκευών, των κατοικίδιων ή του ενδεχόμενου έξτρα εξοπλισμού που θα φέρει ο εκάστοτε επιβάτης, όπως ακριβώς ισχύει και στις υπόλοιπες αεροπορικές εταιρείες. Το κόστος θα διαμορφώνεται επίσης αναλόγως των χρονικών αποστάσεων που καλύπτουν τα υδροπλάνα, όπως επίσης και της ζήτησης που έχει το κάθε δρομολόγιο. Η εταιρεία μας οργανώνει το πλάνο της με γνώμονα πτήσεις που δεν θα ξεπερνούν τα 45’, επομένως το κόστος θα έχει εκ των πραγμάτων ανώτατο όριο γύρω στα 90 ευρώ. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι το δρομολόγιο Κέρκυρα-Παξοί κυμαίνεται γύρω στα 50 ευρώ ανά πτήση ενώ το δρομολόγιο Βόλος-Σκύρος τιμολογείται περίπου στην ίδια κλίμακα.
Τ.Α.: Ποιο εκτιμάτε ότι θα είναι το όφελος για την ελληνική οικονομία;
Ν.Χ.: Η επανεμφάνιση των υδροπλάνων έρχεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στις ήδη υπάρχουσες εθνικές μεταφορικές λύσεις που προσφέρει η Ελλάδα και αυτομάτως δημιουργεί πολλαπλά οφέλη για τους επιβάτες που θέλουν να μετακινηθούν γρήγορα, άνετα και προπαντός με ασφάλεια. Εδώ, διαχωρίζονται οι επιβάτες που θέλουν να μεταφερθούν σε κάποιο ελληνικό νησί από τους ντόπιους κατοίκους νησιών ή παραθαλάσσιων περιοχών. Τα υδροπλάνα γενικά θα αποτελέσουν ένα ανταγωνιστικό μέσο, καθώς θα συμβάλουν στην άρση της απομόνωσης μικρών αλλά και μεγαλύτερων νησιών, όπου δεν είναι δυνατή η κατασκευή αεροδρομίων, ενώ η μεταξύ τους ακτοπλοϊκή σύνδεση είναι δυσχερής, ειδικά κατά τη χειμερινή περίοδο. Ειδικότερα, η άφιξη των υδροπλάνων θα αποτελέσει πόλο έλξης για τους τουρίστες, που αυτομάτως θα φέρει το άνοιγμα νέων θέσεων εργασίας – σύμφωνα με προβλέψεις μας μπορεί να φτάσει, μόνο στα υδατοδρόμια της Ελλάδας, έναν αριθμό της τάξεως των 1.000 ατόμων και θα αφορά πολλές και διαφορετικές ειδικότητες. Αναμφίβολα, η έλευση των υδροπλάνων καθώς και η δημιουργία της υποδομής υδατοδρομίων θα αναπτύξει νέες εμπορικές συνεργασίες με τοπικές επιχειρήσεις.
Τ.Α.: Η τροποποίηση του νομοσχεδίου έγινε τον Δεκέμβριο του 2020 και τότε εκτιμούσατε ότι θα πετάξουν τα υδροπλάνα μέσα στο 2021, κάτι το οποίο δεν συνέβη. Πιστεύετε ότι θα ξεκινήσουν οι πτήσεις των υδροπλάνων το 2022 και, αν ναι, πού το στηρίζετε;
Ν.Χ.: Το ανανεωμένο νομοθετικό πλαίσιο για τα υδατοδρόμια (Νόμος 4663/20) έδωσε τη λύση για τη μόνιμη αδειοδότηση των υδατοδρομίων, καθώς ρυθμίζει εκ νέου τις διαδικασίες ίδρυσης, λειτουργίας και εκμετάλλευσής τους και έτσι δίνει την κατάλληλη ώθηση που χρειάζονταν τα υδροπλάνα για την επαναλειτουργία τους. Βάσει του νόμου, με την εξασφάλιση της άδειας ιδρύσεως υδατοδρομίου στην ουσία νομιμοποιείται η υποδομή, αφού πληροί όλα τα κριτήρια που προβλέπονται, ενώ μετέπειτα, με την κατοχή της άδειας λειτουργίας υδατοδρομίου, η ανάδοχη εταιρεία είναι πλέον αρμόδια να αναλάβει την κατασκευή του και το ολικό management του. Παρ’ όλα αυτά, ο παράγοντας κορωνοϊός στάθηκε καθοριστικός για να κάνουν τα υδροπλάνα το 2021 ένα προσωρινό βήμα πίσω, πριν από την οριστική επανεμφάνισή τους στο προσκήνιο, αρχής γενομένης την τουριστική σαιζόν του 2022. Βλέποντας την αρνητική επιρροή που είχε ο κορωνοϊός στους κλάδους του τουρισμού και της μεταφοράς, επικεντρωθήκαμε στην ανάπτυξη του δικτύου υδατοδρομίων, στην επικαιροποίηση των τεχνικών φακέλων των ήδη αδειοδοτημένων υδατοδρομίων, στην αδειοδότηση νέων, στη σύναψη στρατηγικών συνεργασιών που σχετίζονται άμεσα με την τεχνολογία, την αερομεταφορά και άλλους κλάδους, ώστε να παρουσιαστούμε έτοιμοι σε όλα τα επίπεδα και ώστε το πτητικό μας πλάνο να ανταποκριθεί στις ανάγκες της αγοράς. Οφείλουμε να αναφέρουμε ότι η κυβέρνηση στάθηκε αρωγός της προσπάθειας που γίνεται για την ανάπτυξη του κλάδου των υδροπλάνων, απλοποιώντας αρκετά τις απαιτούμενες διαδικασίες. Πλέον μπορούμε να πούμε ότι η φιλοδοξία μας να ενώσουμε την Ελλάδα με υδροπλάνα αρχίζει να παίρνει «σάρκα και οστά».
