Οικειότητα και άλλες ασθένειες. Η απόκτηση γνώσης και βιωματικής εμπειρίας είναι αυτό που, ως επαγγελματίες, μας κάνει να αποκτούμε με τα χρόνια μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, όσον αφορά τις επιλογές και τις αποφάσεις που καλούμαστε να πάρουμε καθημερινώς στην εργασία μας.
Της Βαλεντίνας Κόρδη,
Mindset & High Performance Coach for Entrepreneurs, Executives & Teams
Η προκατάληψη… στον στόχο
Η προκατάληψη της οικειότητας όμως μπορεί να μας περιορίσει στην επίτευξη των στόχων μας και για αυτό καλό είναι να προσπαθούμε να την εντοπίσουμε στις επιλογές μας. Ο εγκέφαλός μας λειτουργεί συγκρατώντας τις εμπειρίες του παρελθόντος και εξοικονομώντας μας έτσι χρόνο και ενέργεια, ώστε να βασίζουμε τις επιλογές μας σε αυτό που πετύχαμε στο παρελθόν, αντί να αφιερώνουμε χρόνο για να αποφασίσουμε το πώς να ανταποκριθούμε σε μια δεδομένη κατάσταση.
Aποφάσεις: To σχέδιο διαφυγής
Μέσα όμως σε αυτή τη διαδικασία επανάληψης της ίδιας ρουτίνας σκέψης και μεθοδολογίας, με στόχο να καταλήξουμε στην καλύτερη απόφαση για κάθε θέμα που επικαλούμαστε να διαχειριστούμε, κρύβεται μία παγίδα: αυτή της προκατάληψης της οικειότητας. Προκατάληψη της οικειότητας είναι η τάση μας να υπερεκτιμούμε και να βασιζόμαστε υπέρ το δέον σε όσα ήδη γνωρίζουμε. Και ναι, από τη μία μας δίνει την αυτοπεποίθηση της εμπειρίας και ένα «εργαλείο» να χρησιμοποιούμε κατά τη διαδικασία της λήψης αποφάσεων, αλλά ταυτόχρονα μας εμποδίζει να δοκιμάσουμε άλλες επιλογές. Έτσι, δεν τους δίνουμε την ευκαιρία σε κάποιες περιπτώσεις να μας οδηγήσουν σε πολύ πιο επιτυχημένα αποτελέσματα από αυτά που λαμβάνουμε, ακολουθώντας το γνωστό μονοπάτι του «αυτό ξέρω, αυτό εμπιστεύομαι».
Απλοί τρόποι πρόληψης και επιτυχίας
Ειδικά σε μία περίοδο όπως αυτή που βιώνουμε, όπου οι επιχειρήσεις έχουν αλλάξει ολοκληρωτικά τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να λειτουργήσουν για να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες, η προκατάληψη της οικειότητας μπορεί να βλάψει σοβαρά τα αποτελέσματα και την επίτευξη των επαγγελματικών και εταιρικών μας στόχων. Πώς μπορούμε να διακρίνουμε τα σημάδια ύπαρξής της στις επιλογές μας και να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να τη χρησιμοποιεί μόνο αποδοτικά, για να μη μετατρέπεται σε «σαμποτέρ» εξεύρεσης των καλύτερων λύσεων για κάθε περίπτωση;
Όσο πιο ειλικρινείς είμαστε στην αξιολόγησή μας, τόσο πιο γρήγορα θα αποκτήσουμε ευελιξία σκέψης και αποφάσεων
Παρατηρoύμε τις αιτιολογίες (ή δικαιολογίες) σε κάθε πρόταση που γίνεται από τους συνεργάτες μας κατά την επιλογή μίας λύσης σε κάποιο πρόβλημα ή την εφαρμογή μίας ιδέας. Φράσεις όπως: «Καλύτερα να πάμε με τον τρόπο που γνωρίζουμε», «Μας έχει τύχει ξανά και το λύσαμε έτσι», «Η εμπειρία μου μου λέει…», «Ακούω την πρότασή σου, αλλά η δική μας περίπτωση είναι διαφορετική», «Καλύτερα να το κάνουμε ως συνήθως» είναι δείγματα ότι προσπαθούμε περίτεχνα να απορρίψουμε κάθε διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης μιας κατάστασης, για να πάμε πάλι από τον γνωστό δρόμο, αυτόν που στην ουσία γνωρίζουμε και όπου νιώθουμε ασφάλεια.
Μελετούμε κατά τη διάρκεια της ημέρας μας ποιος είναι ο γνώμονας λήψης των αποφάσεών μας. Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής αυτών; Πόσο συχνά το κύριο κριτήριο είναι η ασφάλεια της γνωστής οδού, της οικείας επιλογής;
Σκεφτόμαστε πόσο συχνά δίνουμε το περιθώριο να ακουστεί μία εναλλακτική γνώμη ή να ακολουθηθεί ένας διαφορετικός τρόπος διαχείρισης μίας κατάστασης που προτείνει κάποιος άλλος, π.χ. ένα μέλος της ομάδας μας, ένας συνεργάτης μας κτλ.
Αξιολογούμε συνειδητά τα συναισθήματά μας όταν λαμβάνουμε μία απόφαση ή κάνουμε μία επιλογή. Είναι συνήθως ασφάλεια και σιγουριά ή μία αίσθηση ανασφάλειας αλλά ταυτόχρονα ικανοποίησης ότι η επιλογή που κάνουμε μας φαίνεται ξένη, όμως δείχνει να «δουλεύει» καλύτερα στα νέα δεδομένα;
Οι παραπάνω τρόποι λοιπόν είναι μερικοί από αυτούς που μπορούμε να χρησιμοποιούμε καθημερινά για να αξιολογούμε κατά πόσο πέφτουμε στην παγίδα της προκατάληψης της οικειότητας, η οποία εντέλει μας κρατά μακριά από την επίτευξη των στόχων μας και μας κάνει μη ευέλικτους στην προσαρμογή των νέων δεδομένων στον κόσμο των επιχειρήσεων, που απαιτούν νέες λύσεις και τρόπους διαχείρισης. Όσο πιο ειλικρινείς είμαστε στην αξιολόγησή μας, τόσο πιο γρήγορα θα αποκτήσουμε ευελιξία σκέψης και αποφάσεων, ώστε να επιτυγχάνονται τα αποτελέσματα που επιθυμούμε και όχι να εξυπηρετείται η αίσθηση ασφάλειας του γνώριμου, που θέλουμε να νιώθουμε.
