Πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 27 Φεβρουαρίου στο Μουσείο της Ακρόπολης η σημαντική ημερίδα της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) με θέμα «Τουρισμός και Αειφορία». Τη Σαντορίνη εκπροσώπησε ο Δήμαρχος Θήρας Νίκος Ζώρζος ο οποίος ήταν προσκεκλημένος ομιλητής για να εκθέσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο προορισμός. Παρούσα στην ημερίδα ήταν η Υπουργός Τουρισμού κ. Όλγα Κεφαλογιάννη. Συμμετείχαν επίσης θεσμικοί κυβερνητικοί εκπρόσωποι, Αιρετοί εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης τουριστικών πόλεων της Ελλάδας και της Ευρώπης, επιστήμονες και δημοσιογράφοι. Παρόντες ο νέος πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ Στάθης Ποταμίτης και η ιδρύτρια και Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λυδία Καρρά. Το παράδειγμα της Σαντορίνης αποτέλεσε σημείο αναφοράς από τους επιστήμονες και τους κυβερνητικούς εκπροσώπους για να τεθούν νέες βάσεις με σκοπό να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ των αναγκών του σήμερα και των προσδοκιών του αύριο.
Στην ομιλία του ο Δήμαρχος τόνισε την ανάγκη η πολιτεία να λάβει μέτρα απαγορεύοντας τη δημιουργία νέων κλινών, την αδειοδότηση στρατηγικών επενδύσεων και να προβεί στον περιορισμό της δόμησης και στην ενίσχυση του ελέγχου των εκδιδόμενων οικοδομικών αδειών. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, η αυτοδιοίκηση δεν έχει την αυτοτέλεια και τα μέσα για να αντιμετωπίσει αυτά τα σοβαρότατα θέματα μόνη της. Παρ’ όλα αυτά η δημιουργία του berth allocation – που εγκαταλείφθηκε την τελευταία περίοδο – και η αυστηροποίηση των ζωνών οικιστικού ελέγχου ήταν δύο μόνο από τις πρωτοβουλίες του Δήμου στο παρελθόν με στόχο τη βιωσιμότητα του προορισμού. Καθώς εδώ και δώδεκα χρόνια ο Δήμαρχος αναδεικνύει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Σαντορίνη ως τουριστικός προορισμός, η τοπική κοινωνία σήμερα είναι πιο ώριμη από κάθε άλλη φορά να δεχθεί μέτρα περιορισμού καθώς αντιλαμβάνεται ότι η ποιότητα ζωής των κατοίκων και η ικανοποίηση των επισκεπτών φθίνουν χρόνο με τον χρόνο. Ο προγραμματισμός του Δήμου Θήρας και η τουριστική στρατηγική του εστιάζει στην ανάδειξη των πολιτισμικών πόρων, του γεωπεριβάλλοντος και των τοπικών προϊόντων του νησιού με στόχο την προβολή των πλεονεκτημάτων του προορισμού και τη διαφύλαξη της βιωσιμότητας του στις επόμενες γενιές.
Η Υπουργός Τουρισμού ανέφερε στην ομιλία της: «Δημιουργούμε τις συνθήκες για μια νέα αρχή για τον Ελληνικό Τουρισμό, με ξεκάθαρο όραμα και στόχο τη βιωσιμότητα των προορισμών και του τουριστικού προϊόντος. Τουριστικό προϊόν με γνώμονα το μέτρο και την ισορροπία, διαφύλαξη και ανάδειξη της ταυτότητας των προορισμών» Συνεργασία, κοινή στόχευση για αλλαγή, καινοτομία και διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με στόχο την απομάκρυνση από το ξεπερασμένο μοντέλο που δίνει προτεραιότητα στην ποσότητα έναντι της ποιότητας, εμφανίζονται να είναι οι στρατηγικοί στόχοι του Υπουργείου Τουρισμού και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των τουριστικών προορισμών.
Ολόκληρη η τοποθέτηση του Δημάρχου Νίκου Ζώρζου στην ημερίδα:
“Αφού σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση να πω ότι έχω δει τη διαδρομή της εξέλιξης του τουρισμού όλες τις δεκαετίες εκτός από τα χρόνια σπουδών που μετέβην στην Αθήνα, έχω ζήσει στη Σαντορίνη όλη μου τη ζωή. Και Θα ήθελα να ξεκινήσω από μια διαπίστωση που κάνω τώρα τελευταία έχοντας στο νου μου τα Πολιτικά του Αριστοτέλη που λέει «αδύνατον από του πρώτου και του εν αρχή ημαρτημένου μη απαντάν εις το τέλος κακόν τι» δηλαδή είναι αδύνατον αν από την αρχή δεν έχει στηθεί κάτι καλά να μην απαντήσει στο τέλος κάτι κακό, και το λέω αυτό γιατί νομίζω ότι αφορά τους πολλούς τουριστικούς προορισμούς και όχι μόνο τη Σαντορίνη καθώς δεν υπήρξε σχεδιασμός για την τουριστική ανάπτυξη. Βίωσα λοιπόν την τουριστική ανάπτυξη από τις δεκαετίες του ’70 του ’80 του ’90 του 2000 κ.λ.π. Θα σας φανεί ίσως περίεργο ότι τη δεκαετία του ’80 το 1985 μια ομάδα ανθρώπων έκαναν μια κίνηση για την προστασία του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής, όταν στη Σαντορίνη τα πράγματα ακόμη ήταν στην αρχή.
Υπήρξε λοιπόν η πρώτη ανησυχία τη δεκαετία του ’80 αυτό βεβαίως αφορούσε μια μικρή ομάδα κατοίκων, έτυχε και ήταν προς όφελος μου να συμμετέχω σε αυτήν την ομάδα. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η ανάπτυξη του τουρισμού ήταν επιθετική και αλλοίωσε κυρίως την ταυτότητα του τόπου, εκείνο για το οποίο δηλαδή θα ερχόταν ο επισκέπτης της Σαντορίνης. Δηλαδή τα πλεονεκτήματα του τόπου, που αν θέλει κανείς να τα ορίσει είναι τα εξής. Μήτρα της γέννησης της Σαντορίνης ήταν το ηφαίστειο που με την προϊστορική έκρηξη δημιούργησε το νησιωτικό σύμπλεγμα, είναι το γεωπεριβάλλον, έθαψε έναν πολιτισμό αλλά τον βρήκαμε αργότερα με τη σκαπάνη του Μαρινάτου το 1967, έχει πολιτισμικούς πόρους που ανάγονται από την προϊστορία μέχρι και τη σύγχρονη εποχή – αν πει κανείς ότι οι ιστορικοί πυρήνες των χωριών και η λαϊκή αρχιτεκτονική αποτελούν μνημεία πολιτισμού- και βεβαίως έδωσε το χώρο για να αναπτυχθούν τα λίγα, αλλά με σπουδαία οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, προϊόντα. Αυτό θα λέγαμε ότι ήταν η ταυτότητα. Σήμερα εξελισσόμενη η Σαντορίνη , τι βλέπει κανείς; Να χάνει την ταυτότητα, να αλλοιώνονται τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των οικισμών, να έχουμε αρτιγέννητα ερείπια ολίγων ημέρων, μηνών η χρόνων, τα οποία μοιάζουν εν πολλοίς με τα πορτραίτα του Γκόγια που αναδείκνυε την ευτέλεια των προσώπων που ζωγράφιζε. Αλλά η Σαντορίνη έχει ένα δυνατό τοπίο, που καταπίνει πάντα τις ασχήμιες σε ένα βαθμό. Για αυτό ακόμη είναι ελκυστική. Με την τόσο επιθετική εξέλιξη του τουρισμού και της ανάπτυξης δεν θα ήταν ελκυστική. Όμως σιγά σιγά θα αρχίσει η ποιότητα των επισκεπτών να φθίνει. Μετά την ομιλία του κ. Λάζογλου που αναφέρθηκε στη Σαντορίνη δεν είναι χρήσιμο να ασχοληθούμε με στατιστικά στοιχεία. Να σας πω όμως ότι την τελευταία πενταετία μισό εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα χτίστηκαν στη Σαντορίνη. Οι κυκλοφοριακοί φόρτοι, με την μελέτη που έκανε η Ελληνική Εταιρεία, είναι τέτοιοι που το 1/3 των αυτοκινήτων που διακινούνται σήμερα στη Σαντορίνη θα έπρεπε να διακινούντο για να είναι βιώσιμα τα πράγματα. Εκείνο το οποίο είναι ανάγκη για τη Σαντορίνη είναι να σταματήσει, το λέω από το 2012 – χωρίς να μασάω τα λόγια μου επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω αυτή την έκφραση – λέω ότι πρέπει να μπει ένα μεγάλο ΣΤΟΠ στη Σαντορίνη. Θα πρέπει να μην υπάρχει δημιουργία νέων κλινών, και βεβαίως θα πρέπει να μην έχουμε στρατηγικές επενδύσεις, όχι ΕΣΧΑΣΕ- χαριτολογώντας θα μπορούσε να πει κανείς γιατί ΕΣΚΑΣΕ – δεν αντέχει άλλο η Σαντορίνη. Θεωρώ λοιπόν ότι η πολιτεία πρέπει να λάβει μέτρα, καθώς δεν έχει η αυτοδιοίκηση την αυτοτέλεια, εμείς μπορούμε να επισημαίνουμε. Εμείς κάναμε το σύστημα κατανομής των αφίξεων των κρουαζιερόπλοιών και μπήκε σε εφαρμογή – αυτή τη τελευταία περίοδο δεν ήταν σε εφαρμογή – και γι’ αυτό το λόγο οι 960.000 του ’19 θα είναι φέτος 1.300.000 από την κρουαζιέρα και του χρόνου προβλέπεται 1.500.000. Κάναμε το berth allocation, είχε επιτυχή εφαρμογή θεωρώ ότι πρέπει να είναι ένα σύστημα το οποίο θα πρέπει να εφαρμόζουν όλοι οι λιμένες της Σαντορίνης προκειμένου να ρυθμίζουν τις αφίξεις των κρουαζιερόπλοιων. Προχωρήσαμε στην τροποποίηση του προεδρικού διατάγματος που αφορούσε τις ζώνες οικιστικού ελέγχου για να είναι αυστηρότερο, και είναι αυστηρότερο αλλά δεν έχει αποτελέσματα καθώς – και εδώ θα το πω έξω από τα δόντια- πολλές από τις εκδιδόμενες άδειες δεν έχουν το στοιχείο της νομιμότητας. Αυτά είναι ζητήματα αρκούντος σοβαρά, στα οποία πρέπει να βοηθήσει το κράτος για να λυθούν. Διότι, η αυτοδιοίκηση ούτε την αυτοτέλεια έχει, ούτε τα μέσα έχει για να μπορέσει να τα αντιμετωπίσει μόνη της. Στο δημόσιο λόγο θα έλεγα ότι δεν υπάρχουν πλέον αντιδράσεις, εγώ όταν είπα το 2012 ότι η Σαντορίνη είναι κορεσμένη, δέχθηκα την οργή, ακόμη και συνεργατών. Συνέχισα όμως να επιμένω σε αυτό, σήμερα νομίζω ότι είναι πιο ώριμη από κάθε άλλη φορά η κοινωνία να δεχθεί μέτρα περιορισμού καθώς αντιλαμβάνεται. Τί; Ότι η ποιότητα της ζωής των μονίμων κατοίκων αλλά και η ικανοποίηση των επισκεπτών σιγά σιγά πέφτουν. Είναι λοιπόν πολύ πιο ώριμη η κοινωνία να το δεχθεί, πέρασε χρόνος όμως το αφομοίωσε.”
