Μουσεία Η χώρα μας κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους υποδέχτηκε περί τους 30 εκατομμύρια τουρίστες. Ο συνολικός αριθμός που επισκέφτηκε τα πολυάριθμα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου–Νοεμβρίου 2018 ανήλθε σε 18.007.167 άτομα. Σε αυτό το πλήθος, ένα σημαντικό ποσοστό ήταν γηγενείς κάτοικοι – τουλάχιστον,
τα 6 εκατομμύρια εξ αυτών. Αποτέλεσμα; Το 1/3 των Ελλήνων επισκεπτών να… βρίσκει τον δρόμο του για κάποιο μουσείο ή εν γένει αρχαιολογικό χώρο. Αρκεί; Πόσο ικανοποιητικό είναι το εν λόγω μέγεθος;
Το (περιορισμένα) αποδοτικό παρόν των ελληνικών μουσείων κι αρχαιολογικών χώρων!
Στο άκουσμα της λέξης «Ελλάδα» στο εξωτερικό, δύο από τα πλέον διαδεδομένα χαρακτηριστικά που συνειρμικά απαντώνται είναι «αρχαία» και «πολιτισμός». Πόσες και πόσες φορές δεν έχουμε νιώσει υπερήφανοι για την πολύτιμη κληρονομιά των αρχαίων προγόνων μας, δεν έχουμε καυχηθεί σε κάποια ομήγυρη με ξένους συνομιλητές και συνδαιτυμόνες, δεν έχουμε προτείνει μετ’ επιτάσεως ένα μουσείο ή ένα αρχαίο θέατρο; Την ίδια στιγμή, ολοένα και πιο συχνά, παράγοντες της τουριστικής βιομηχανίας επιμένουν για την αναγκαιότητα ανάπτυξης του πολιτιστικού πυλώνα, με αιχμή του δόρατος τα μουσεία, τα αρχαία θέατρα και τους αντίστοιχους χώρους.
Παρ’ όλα αυτά, η ρεαλιστική αποτύπωση των πραγμάτων, η πράξη και τα μεγέθη δεν φαίνεται να συμβαδίζουν αρμονικά. Σε σημείο τέτοιο, μάλιστα, ώστε να μην αξιοποιείται όσο θα μπορούσε ή θα έπρεπε ένα τόσο δυναμικό και μοναδικό «χαρτί», που από μόνο του είναι σε θέση να προσδώσει μια ξεχωριστή πινελιά στο παρεχόμενο τουριστικό προϊόν μας. Αναμφίβολα, ο δρόμος προς αυτή την κατεύθυνση δείχνει να είναι μακρύς, γεμάτος με προκλήσεις κι απαιτήσεις, με έργα που πρέπει να λάβουν χώρα, με χώρους που πρέπει να αναδειχθούν, με την επείγουσα εισαγωγή της τεχνολογίας και των αντίστοιχων εφαρμογών της, με ευελιξία στο ωράριο και τις ημέρες λειτουργίας και με συνολικότερο σχεδιασμό, που οφείλει να λαμβάνει υπόψη του την ύπαρξη ενός πλούτου, ο οποίος σε πλήθος περιπτώσεων δεν παραμένει απλώς ανεκμετάλλευτος, αλλά μέχρι και… παραπεταμένος!
Τα παραπάνω δεν αποτελούν μια μακρόσυρτη αρνητική θεώρηση της κατάστασης ή κάποιο είδος κακόπιστης κριτικής. Απλώς, αποτυπώνουν τη διαμορφούμενη πραγματικότητα, βασισμένη σε στοιχεία κι αριθμούς που αφορούν την επισκεψιμότητα των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, καθώς επίσης και τις εισπράξεις που προέκυψαν εξ αυτών. Συγκεκριμένα, προ ημερών η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημοσιοποίησε τα αποτελέσματα της «Έρευνας Κίνησης Μουσείων και Αρχαιολογικών Χώρων» για τον περασμένο Νοέμβριο, σύμφωνα με την οποία καταγράφηκε αύξηση της τάξεως του 20,3% στον αριθμό των επισκεπτών στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους της χώρας, εν συγκρίσει με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα πέρυσι. Για την ακρίβεια, 824.129 άτομα επισκέφτηκαν τις δύο ανωτέρω κατηγορίες τον Νοέμβριο του 2018 έναντι 685.149 ατόμων για τον ίδιο μήνα του 2017. Η πλειοψηφία (507.344 άτομα) του κοινού επισκέφτηκε αρχαιολογικούς χώρους, ενώ τα υπόλοιπα 316.785 άτομα τα μουσεία της χώρας μας.
Μονόπλευρη ανισορροπία στην επισκεψιμότητα!
Τη μερίδα του λέοντος στις επισκέψεις διατηρεί το Μουσείο της Ακρόπολης, καθώς 104.486 άτομα επέλεξαν να περιηγηθούν στους χώρους του τον περασμένο Νοέμβριο, ενώ το αμέσως επόμενο μουσείο σε επίπεδο επισκεψιμότητας κατά το ίδιο χρονικό διάστημα είναι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, με 38.341 άτομα. Ακολουθεί το Μουσείο του Ηρακλείου Κρήτης (16.607) και του Λευκού Πύργου (16.511), ενώ την πρώτη πεντάδα «κλείνει» αυτό των Δελφών με 11.780 επισκέπτες.
Η Ακρόπολη Αθηνών κυριαρχεί, καθώς υποδέχτηκε 176.807 άτομα, ποσοστό που ξεπερνά το 35% του συνόλου των όσων επισκέφτηκαν αρχαιολογικούς χώρους τον Νοέμβριο του 2018.
Την ίδια στιγμή, η διαφορά στα μεγέθη επισκεψιμότητας σε αρχαιολογικούς χώρους είναι ακόμη πιο έντονη, καθώς η… ψαλίδα μεταξύ της κορυφής κι όσων ακολουθούν είναι κάτι παραπάνω από μεγάλη, ενώ της 2ης θέσης με όσους ακολουθούν μέχρι και την 6η θέση, είναι αρκούντως μικρή. Συγκεκριμένα, η Ακρόπολη Αθηνών κυριαρχεί, καθώς υποδέχτηκε 176.807 άτομα, ποσοστό που ξεπερνά το 35% του συνόλου όσων επισκέφτηκαν αρχαιολογικούς χώρους τον Νοέμβριο του 2018. Αυτό, τη στιγμή κατά την οποία η Κνωσός στην Κρήτη που ακολουθεί, δέχτηκε μόλις 22.761 επισκέπτες, η Αρχαία Ολυμπία 21.064, η Ακρόπολη Μυκηνών κι ο Θησαυρός του Ατρέα 16.516, η Επίδαυρος 16.156 και οι Δελφοί 15.063.
Ανοδικά μεγέθη σε ετήσια βάση – «Αγκάθι» τα έσοδα!
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας τριετίας, καταδεικνύεται σταθερά ανοδική πορεία, γεγονός το οποίο, ως ένα βαθμό, οφείλεται και στο μεγαλύτερο εισερχόμενο τουριστικό ρεύμα στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, 14.080.639 άτομα επισκέφτηκαν μουσεία κι εν γένει σημεία και χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στην πατρίδα μας το 2016, μέγεθος που διαμορφώθηκε σε 16.524.557 το 2017 και σε 18.007.167 το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου–Νοεμβρίου 2018. Τα 2/3 των επισκεπτών (12.564.856) πέρυσι επέλεξαν να δουν από κοντά αρχαιολογικούς χώρους, ενώ το 1/3 (5.442.311) επισκέφτηκε μουσεία.
Στα αξιοσημείωτα της μελέτης που διενήργησε η Ελληνική Στατιστική Αρχή είναι και το γεγονός της ποσόστωσης μεταξύ όσων κατέβαλαν κάποιο αντίτιμο για την είσοδό τους στα μουσεία και τους χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος κι όσων εισήλθαν δωρεάν. Για την ακρίβεια, το 2018 (Ιανουάριος–Νοέμβριος) οι επισκέπτες με εισιτήριο ήταν 11.280.685, ενώ αυτοί με ελεύθερη είσοδο 6.726.482. Αποτέλεσμα; Τα έσοδα που προκύπτουν το εν λόγω χρονικό διάστημα διαμορφώνονται σε 113.819.898 ευρώ, ελαφρώς αυξημένα από τα 101.217.906 ευρώ του αντίστοιχου ενδεκάμηνου του 2017.
Συμπέρασμα; Τα έσοδα να παραμένουν σε… νηπιακά –για τα διεθνή δεδομένα– επίπεδα, τη στιγμή κατά την οποία λ.χ. το Μουσείο του Λούβρου, που βρίσκεται στην κορυφή της επισκεψιμότητας των μουσείων σε παγκόσμιο επίπεδο, με περισσότερους από 10,2 εκατομμύρια επισκέπτες, συγκεντρώνει έσοδα που ξεπερνούν τα 240–250 εκατομμύρια ευρώ ετησίως! Σε αυτά, δεν υπολογίζονται χορηγίες, ειδικές εκδηλώσεις, εκδόσεις κ.ο.κ., που άγουν το ποσό σε ανώτερα μεγέθη. Θα πρέπει να σημειωθεί πως εισιτήρια ελεύθερης εισόδου, εκτός από τους μαθητές μέχρι 18 ετών των χωρών–μελών της Ε.Ε., φοιτητές και σπουδαστές των ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας μας ή ισότιμων σχολών της Ε.Ε., δικαιούνται από δημοσιογράφοι κι υπάλληλοι του Υπουργείου Πολιτισμού μέχρι μέλη εταιρειών και συλλόγων φίλων μουσείων κι αρχαιολογικών χώρων.
