Η πρότυπη αποκατάσταση του ιστορικού γεφυριού της Πλάκας βραβεύτηκε σήμερα, Σάββατο 2 Οκτωβρίου, στα Τζουμέρκα.
Σε μια ιδιαίτερη τελετή στον χώρο του αποκατεστημένου γεφυριού, εκπρόσωποι των συντελεστών του έργου παρέλαβαν την τιμητική πλακέτα από την Europa Nostra.
Πριν από λίγους μήνες, τον Μάιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Europa Nostra, που αποτελεί έναν οργανισμό για την πολιτιστική κληρονομιά, ανακοίνωσαν τους 24 νικητές των Βραβείων 2021. Ένα από τα έργα πολιτιστικής κληρονομιάς που διακρίθηκαν, ήταν η Γέφυρα Πλάκας, και ιδιαίτερα το έργο αποκατάστασης.
Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιελάμβανε χαιρετισμούς από τους υπουργούς Πολιτισμού Λ. Μενδώνη, και Υποδομών και Μεταφορών Κ. Καραμανλή, τον περιφερειάρχη Ηπείρου Αλέκο Καχριμάνη, τον πρύτανη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Ανδρέα Μπουντουβή, τον τέως πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ηπείρου Χρίστο Παπαβρανούση και από τον δήμαρχο Βορείων Τζουμέρκων Γιάννη Σεντελέ.
Εκπρόσωποι της ομάδας του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, της ομάδας της μελέτης εφαρμογής του έργου, της αναδόχου κατασκευαστικής εταιρίας και του φορέα επίβλεψης του έργου έκαναν μια σύντομη παρουσίαση της αποκατάστασης του γεφυριού.
Η παράδοση της τιμητικής πλακέτας στην υπουργό κα Μενδώνη έγινε από την πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Λυδία Καρρά, από την εκπρόσωπο της ΕΛΛΕΤ στην Europa Nostra Αλεξάνδρα Προκοπίου και από τη γενική γραμματέα της Europa Nostra Sneška Quaedvlieg – Mihailović.
H εκδήλωση, η οποία έγινε με περιορισμένο αριθμό προσκεκλημένων λόγω των μέτρων κατά της Covid-19, έκλεισε με ξενάγηση στο γεφύρι από τον Μανώλη Κορρέ, πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής και ομότιμο Καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Το γεφύρι της Πλάκας
Το γεφύρι της Πλάκας είναι ένα μονότοξο πέτρινο γεφύρι, το μεγαλύτερο και πιο εντυπωσιακό του είδους του στην Ήπειρο.
Την 1η Φεβρουαρίου 2015, κατά τη διάρκεια μίας ισχυρής καταιγίδας η οποία προκάλεσε την υπερχείλιση του ποταμού, κατέρρευσε ένα σημαντικό μέρος της κύριας καμάρας και του ανατολικού βάθρου της γέφυρας. Το έργο αποκατέστησε το γεφύρι στην παλιά του μορφή και ανέδειξε την υλική και άυλη του αξία εντός του ιδιαίτερου φυσικού τοπίου στο οποίο βρίσκεται.
Το έργο ολοκληρώθηκε χάρη στην επιτυχημένη συνεργασία των υπουργείων Πολιτισμού και Αθλητισμού, Υποδομών, Οικονομικών, της περιφέρειας Ηπείρου, του ΕΜΠ και του ΤΕΕ, ενώ και χρηματοδοτήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών και Ανάπτυξης. Η Περιφέρεια Ηπείρου και ένας ιδιωτικός χορηγός συνέβαλαν επίσης οικονομικά στο έργο.
Το γεφύρι χτίστηκε το 1866 στον ποταμό Άραχθο, με τόξο που εκτείνεται πλέον των 40 μ. σε μήκος και 20 μ. σε ύψος.
Κατασκευάστηκε για να ενισχύσει την επικοινωνία και το εμπόριο στις γύρω κοινότητες και, μέχρι το 1913, βρισκόταν στη συνοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, χρησιμεύοντας ως μία από τις δύο εισόδους στην ηπειρωτική χώρα. Έχει κηρυχθεί προστατευόμενο ιστορικό μνημείο και η ιστορική του σημασία για την Ελλάδα είναι σημαντική.
Αν και κατά καιρούς πραγματοποιήθηκαν περιορισμένες επισκευαστικές εργασίες, καμία δεν αντιμετώπισε τη σοβαρή υποβρύχια διάβρωση των θεμελίων της γέφυρας.
Με ισχυρή δημόσια στήριξη, οι εργασίες ανάκτησης τμημάτων του γεφυριού της Πλάκας ξεκίνησαν σχεδόν αμέσως μετά την κατάρρευση του τον Φεβρουάριο του 2015.
Πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη διεπιστημονική έρευνα και τεκμηρίωση για τα αίτια της κατάρρευσης και για το σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αποκατάστασης της γέφυρας. Στόχος του προγράμματος ήταν η στερέωση των εναπομεινάντων τμημάτων της, η αντιμετώπιση των δομικών ζητημάτων που προέκυπταν από την ροή του ποταμού και η αναστήλωση της γέφυρας χρησιμοποιώντας, όπου ήταν εφικτό, υλικό που είχε καταπέσει και επιλέγοντας προσεκτικά κατάλληλα νέα υλικά, όταν ήταν αναγκαίο.
«Η έρευνα και η τεκμηρίωση αποτέλεσαν μια σταθερή βάση για αυτό το έργο που είχε ως στόχο να προσδιορίσει και να αναπαράγει τις παραδοσιακές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή της γέφυρας», σημείωσε η κριτική επιτροπή της Europa Nostra.
Το έργο είναι σημαντικό καθώς αποτελεί την πρώτη ανακατασκευή λίθινης γέφυρας στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα παρόμοια έργα παγκοσμίως. Το ευρύ φάσμα εμπειρίας και γνώσης που ανακτήθηκε από αυτό το μοναδικό έργο εμπλουτίζει την επιστημονική κοινότητα, με τα αποτελέσματα να διαχέονται στη διεθνή κοινότητα μέσω δημοσιεύσεων και παρουσιάσεων σε συνέδρια.
Φυσικά, παραδοσιακά υλικά χρησιμοποιήθηκαν κατά την αποκατάσταση του μνημείου, ενώ ανακτήθηκαν και αξιοποιήθηκαν παραδοσιακές μέθοδοι κατασκευής. Το αποκατεστημένο μνημείο εντάχθηκε ξανά τόσο στο εξαιρετικό φυσικό τοπίο του, όσο και στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της τοπικής κοινότητας.
«Αυτό το έργο αποτελεί παράδειγμα του πώς μια χρηστική κατασκευή γίνεται αντιληπτή και ως όμορφη. Η ολοκληρωμένη αποκατάσταση του γεφυριού της Πλάκας συμβάλλει στην ανάδειξη του τοπίου και του περιβάλλοντος», δήλωσε η κριτική επιτροπή.
