Γιάννης Ρέτσος – Πρόεδρος του ΣΕΤΕ
Ο ελληνικός τουρισμός άντεξε και συμβάλλει στην ανοδική αναθεώρηση του ΑΕΠ.
«Ο ελληνικός τουρισμός κατά τη φετινή χρονιά επέδειξε αξιοσημείωτη αντοχή, προσφέροντας μια βαθιά ανάσα στην οικονομία και συμβάλλοντας στην προς τα πάνω αναθεώρηση του ΑΕΠ» δήλωσε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, Γιάννης Ρέτσος, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού. Ο κ. Ρέτσος εξηγεί τους λόγους για τους οποίους ο ελληνικός τουρισμός άντεξε στις δύσκολες συνθήκες και αυτής της σαιζόν, εξαιτίας της πανδημίας: «Ο πρώτος λόγος είναι ότι ο τουριστικός τομέας, οι επιχειρηματίες και οι εργαζόμενοι έδειξαν αξιοθαύμαστη ωριμότητα και επαγγελματισμό, στοιχεία απαραίτητα για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε κρίσης. Ο δεύτερος λόγος είναι οι άμεσες παρεμβάσεις της πολιτείας και ο τρίτος –και ιδιαίτερα σημαντικός– είναι το ισχυρό brand της χώρας».
Τα δύσκολα είναι μπροστά μας
Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ εκτιμά πως τα δύσκολα είναι μπροστά μας και πως οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο τομέας είναι τεράστιες: «Τα χρόνια που οι αφίξεις ήταν ο μόνος δείκτης επιτυχίας έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Για να διατηρηθούν το brand του ελληνικού τουρισμού ισχυρό και η ανταγωνιστικότητά του ψηλά, θα πρέπει ο επισκέπτης να γυρίζει στην πατρίδα του ικανοποιημένος. Και για να συμβεί αυτό, βασική προϋπόθεση είναι η άμεση ενίσχυση των υποδομών, ώστε να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση που θα υπάρξει τα επόμενα χρόνια. Από την άλλη, απαιτούνται γενναίες κινήσεις και αποφάσεις, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Αρχικά θα θεωρηθεί ότι έχουν κόστος, είναι εκείνες όμως που θα προστατεύσουν τη μελλοντική ποιότητα του προϊόντος».
Απαιτούνται γενναίες κινήσεις και αποφάσεις, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο.
Προστασία του περιβάλλοντος, το νέο μοντέλο ανάπτυξης
«Είναι σίγουρο ότι κάθε επένδυση στον τουρισμό επιστρέφει στην ελληνική οικονομία πολλαπλάσια και η ανταπόδοση μπορεί να είναι εντυπωσιακή. Αυτή η νέα κατεύθυνση, το νέο μοντέλο ανάπτυξης, σημαίνει προστασία του περιβάλλοντος, ισόρροπη ανάπτυξη, κοινωνική ανταποδοτικότητα, ρευστότητα στην οικονομία, ενίσχυση της τοπικής απασχόλησης, κοινωνική συνοχή, διατήρηση και ανάδειξη του τοπικού πολιτισμού, διαφύλαξη του μέτρου και της ισορροπίας. Η ολιστική βιώσιμη ανάπτυξη είναι η αναγκαία προϋπόθεση, ο μόνος δρόμος για να μπορέσει η Ελλάδα να πρωταγωνιστήσει με αξιώσεις και την επόμενη, μετά την πανδημία, ημέρα». Ο κ. Ρέτσος τονίζει ότι απαιτείται συνεργασία των τοπικών αρχών με τους εκπροσώπους επιμέρους τουριστικών κλάδων, ώστε να καταστεί βιώσιμο το εγχώριο τουριστικό προϊόν.
Τουριστικά έσοδα, το «μαξιλάρι» για την εθνική οικονομία
Κατά την πρόσφατη συνάντηση που είχε με τον υπουργό Τουρισμού Βασίλη Κικίλια, ο Πρόεδρος του ΣΕΤΕ έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο «μαξιλάρι» που δημιούργησαν για την εθνική οικονομία τα τουριστικά έσοδα της φετινής χρονιάς, επισημαίνοντας την ανάγκη να μείνει ζωντανή η τουριστική δραστηριότητα μέσα στην πανδημία –και κατά την ιδιαίτερη φθινοπωρινή και χειμερινή φάση–, να συνεχιστεί η ανάκαμψη των αστικών προορισμών και να επαναλειτουργήσουν οι ορεινοί και ημιορεινοί προορισμοί – για πρώτη φορά από τον Φεβρουάριο του 2020. Παράλληλα, έθεσε το θέμα της διασφάλισης για τη συνέχιση της λειτουργίας βασικών αγορών μας, όπως είναι οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Βρετανία, η Γαλλία, το Ισραήλ κ.ά. «Θα πρέπει να δούμε κινήσεις άμεσου ενδιαφέροντος που έχουν να κάνουν με το πώς θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις να εξακολουθήσει η χώρα να παραμένει ανοιχτή, η οικονομική δραστηριότητα ενεργή και να έχουμε δραστηριότητες που να συνεχίσουν να εξελίσσονται τους επόμενους μήνες.»
Δέσμευση του ΣΕΤΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής
Στο πλαίσιο των σημαντικών θεμάτων που αφορούν ευρύτερα τον τουριστικό τομέα, ο κ. Ρέτσος δηλώνει τη στήριξη του ΣΕΤΕ στις σημαντικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την εφαρμογή του σχεδίου δράσης σε σχέση με την πρωτοβουλία «Μεσόγειος, μία υποδειγματική θάλασσα έως το 2030», μέρος μιας στρατηγικής που θέτει τη βιοποικιλότητα στο επίκεντρο του σχεδιασμού.
Ο τουρισμός πάει μαζί με τη μεταποίηση
Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, μιλώντας στο πάνελ συζήτησης «Τουρισμός και Μεταποίηση. Ανταγωνιστικοί ή συμπληρωματικοί τομείς της ελληνικής οικονομίας;» του συνεδρίου «Η Ελλάδα μετά V», τόνισε ότι ο τουρισμός συνδέεται με τη μεταποίηση καθώς και με άλλους τομείς, σημαντικούς για την ελληνική οικονομία. Όπως ανέφερε συγκεκριμένα: «Ο ΣΕΤΕ, ο φορέας που εκπροσωπεί το σύνολο του τουρισμού, έχει αρνηθεί την ιδιότητα της μονοκαλλιέργειας του κλάδου, πολύ πριν από την κρίση της πανδημίας. Να σας θυμίσω ότι πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους τομείς οικονομίας που υπεραναπτύχθηκε από το 2012 έως το 2019, μέσα στην καρδιά δηλαδή της δημοσιονομικής κρίσης, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και αναβιώνοντας ή συντηρώντας τοπικές κοινωνίες.
Του χρόνου φαίνεται ότι τα πράγματα θα είναι ακόμα καλύτερα και ίσως φτάσουμε και τα νούμερα του 2019.
Το γεγονός ότι δεν βλέπουμε εμείς, οι του τουρισμού, τον τουρισμό σαν μονοκαλλιέργεια φαίνεται από τις στρατηγικές που έχουμε αναπτύξει στον ΣΕΤΕ, πάλι πριν από την πανδημία. Οι στρατηγικές αυτές ουσιαστικά μιλάνε για εμπλουτισμό του προϊόντος και τη διασύνδεσή του με βασικούς τομείς της οικονομίας, όπως είναι ο πρωτογενής τομέας και ο πολιτισμός.
Από τα συμπεράσματα σημαντικών μελετών που έχουν γίνει την τελευταία δεκαετία, ενδεικτικά αναφέρω μελέτες του ΚΕΠΕ και του ΙΟΒΕ, προκύπτει ότι ο πολλαπλασιαστής του τουρισμού ξεπερνάει το 2 – είναι από 2,25 έως 2,65 σε όλη την οικονομία. Άρα λοιπόν η διασύνδεση υπάρχει. Το ζήτημα το μεγάλο είναι πώς θα αναδείξουμε αυτή τη διασύνδεση και πώς θα συνεχίσει ο τουρισμός να αναπτύσσεται, τραβώντας μαζί και άλλους τομείς της οικονομίας, οι οποίοι αποκτούν και οι ίδιοι αξία αλλά και ο τουρισμός παίρνει αξία από αυτούς.
Σε ό,τι αφορά το μέλλον και αυτό που περιμένουμε από εδώ και πέρα: Η φετινή χρονιά ήταν απρόβλεπτη. Δεν περιμέναμε αυτό που προέκυψε. Οι δικές μας προβλέψεις ήταν πολύ χαμηλότερες από το διαφαινόμενο αποτέλεσμα φέτος. Του χρόνου λοιπόν φαίνεται ότι τα πράγματα θα είναι ακόμα καλύτερα και ίσως φτάσουμε και τα νούμερα του 2019. Εδώ είναι η μεγάλη πρόκληση. Διότι για να μπορέσουμε να αντέξουμε σαν τουριστικός προορισμός, δεχόμενοι τόσο πολύ κόσμο για μεγάλη περίοδο πλέον της χρονιάς, πρέπει να αυξήσουμε την ποιότητα του προϊόντος μας. Και για να αυξήσουμε την ποιότητα του προϊόντος μας, πρέπει να διασυνδέσουμε τη δραστηριότητα με άλλους τομείς. Αν δεν βελτιώσουμε, για παράδειγμα, τα υλικά που προσφέρουμε στους τουρίστες μας, δεν μπορούμε να παραμείνουμε ανταγωνιστικοί. Και για να το κάνουμε αυτό, πρέπει οπωσδήποτε να διασυνδεθούμε με τον ελληνικό πρωτογενή τομέα και την παραγωγή. Είναι μια τεράστια πρόκληση, μια και θέλει αλλαγή νοοτροπιών, θέλει όμως και να βρεθεί κοινό πεδίο συνεννόησης και στις δύο μεριές».
Η πανδημία φέρνει και μια μεγάλη ευκαιρία
Κάνοντας λόγο για τις νέες ανάγκες που προκύπτουν σε πολλές τουριστικές περιοχές μας από τα μεγάλα τουριστικά κύματα του καλοκαιριού, υπογράμμισε πως για τη βελτίωση των προορισμών και των υποδομών μιλάνε πολλά χρόνια τώρα: «Δεν μιλήσαμε για πρώτη φορά τώρα ή φέτος το καλοκαίρι, που είδαμε προορισμούς να δέχονται, μέσα σε ένα δίμηνο, όγκο κόσμου που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα τον δέχονταν σε 4, σε 5 μήνες· που είδαμε να εξαντλούνται τα όριά τους και να σκάνε, έχοντας για παραδείγματα γνωστούς αλλά και λιγότερο αναγνωρίσιμους προορισμούς. Τα προβλήματα είναι ποικίλα και μπορεί να αφορούν τα λιμάνια και τον τρόπο λειτουργίας τους, την κίνηση στους δρόμους, το νερό που δεν υπήρχε, τους βιολογικούς καθαρισμούς που δεν υπάρχουν ή είναι παλαιωμένοι –με ό,τι αυτό συνεπάγεται– και την ηλεκτροδότηση. Ξέρετε ότι έχει πάει για παράδειγμα –και είναι πάρα πολύ μεγάλη, αν θέλετε, εξέλιξη και τομή αυτή– ηλεκτρικό ρεύμα από το Λαύριο σε πολλά από τα νησιά μας, τα οποία όμως δεν μπορούν να διαχειριστούν το παραπάνω ρεύμα, γιατί είναι παλαιωμένο το δικό τους δίκτυο; Και ότι πρέπει πρώτα να αλλάξει για να μπορέσουν να πάρουν περισσότερο ρεύμα; Τα έχουμε πει επομένως εδώ και πάρα πολύ καιρό (ότι δηλαδή, επειδή ακριβώς με τις 33 εκατ. αφίξεις του 2019 από τους μήνες Μάιο ουσιαστικά μέχρι Οκτώβριο, πολλοί προορισμοί φτάνουν στα όριά τους) και εάν θέλουμε να συνεχίσουμε να βλέπουμε ανάπτυξη, πρέπει πρώτα από όλα να διαχειριστούμε τους προορισμούς αυτούς βελτιώνοντας προφανώς τις υποδομές. Και από την άλλη εμείς, ως ιδιώτες και ως πάροχοι της υπηρεσίας, να βελτιώσουμε το προϊόν μας σε επίπεδο τέτοιο, που να δεχόμαστε πλέον περισσότερο συνάλλαγμα με τον ίδιο κόσμο ή ακόμα και με λιγότερο κόσμο. Πρόκειται για μία τεράστια πρόκληση βέβαια, που, για να γίνει, θέλει τρομερή συνέργεια. Δεν είναι μόνο έργο της κεντρικής κυβέρνησης. Πολύ μεγάλο βάρος πέφτει και στην τοπική αυτοδιοίκηση, πολύ μεγάλο βάρος πέφτει και στον ιδιωτικό τομέα. Η πανδημία, που αυτήν τη στιγμή ουσιαστικά δημιούργησε μία πρόσκαιρη καταστροφή, έχει γεννήσει και μία τεράστια ευκαιρία. Δημιούργησε την προϋπόθεση του RRF, που ουσιαστικά έχει κονδύλια για να ενισχύσει δράσεις στο πλαίσιο το οποίο προαναφέρθηκα. Αν λοιπόν εκμεταλλευτούν σωστά αυτά τα κονδύλια και ο ιδιωτικός τομέας, αλλά κυριότερα η κεντρική κυβέρνηση και η τοπική αυτοδιοίκηση, προκειμένου να βελτιωθούν οι υποδομές σε προορισμούς, τότε θα είναι σε θέση ο κλάδος να συνεχίσει να αναπτύσσεται, να καλύπτει πολύ μεγάλο μέρος της περιόδου και οι προορισμοί να εξελιχθούν και να μπορούν να συμβιώνουν οι κάτοικοι με τους τουρίστες σε πάρα πολύ ικανοποιητικό επίπεδο».
Έχουμε απαρχαιωμένα δίκτυα στους περισσότερους προορισμούς μας.
Βελτίωση των υποδομών σημαίνει βελτίωση του τουριστικού μας προϊόντος
«Όταν μιλάμε για βελτίωση υποδομών, δεν μιλάμε μόνο για τις βαριές υποδομές και για τις κλασικές υποδομές, για δρόμους, αεροδρόμια, λιμάνια. Μιλάμε και για βελτίωση των υποδομών που έχουν σχέση με την παροχή της υπηρεσίας, τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, τη διαχείριση των απορριμμάτων: τομείς στους οποίους δυστυχώς έχουμε μείνει πίσω πάρα πολλά χρόνια. Έχουμε απαρχαιωμένα δίκτυα στους περισσότερους προορισμούς μας, αν εξαιρέσουμε ίσως τα μεγάλα αστικά κέντρα μας. Όμως αν δεν κινηθούμε άμεσα για τη βελτίωση των συγκεκριμένων υποδομών, τότε είναι βέβαιο ότι από του χρόνου κιόλας θα αρχίσουμε να πέφτουμε θύματα της επιτυχίας μας.
Είναι σίγουρο ότι το 2022 θα έχουμε πολύ μεγαλύτερη δυναμική στον τουρισμό. Τα επόμενα χρόνια φαίνεται ότι η αποκατάσταση της προ πανδημίας κατάστασης θα γίνεται πολύ πιο σύντομα απ’ ό,τι την περιμέναμε. Άρα λοιπόν θα πρέπει να προσανατολιστούμε προς τη βελτίωση αυτή. Ως ΣΕΤΕ, έχουμε ήδη καταθέσει μελέτη με εμβληματικές υποδομές που θεωρούμε ότι θα μπορούσαν ουσιαστικά να ικανοποιήσουν αυτό το αίτημά μας. Θεωρούμε το RRF τεράστια ευκαιρία, όμως είναι και πάρα πολύ μεγάλη πρόκληση. Διότι η επένδυση των χρημάτων αυτών έχει να κάνει και με τις δομές του κράτους, οι οποίες θα πρέπει και εκείνες με τη σειρά τους να εκσυγχρονιστούν πολύ γρήγορα, έχει να κάνει και με τις δομές της τοπικής αυτοδιοίκησης, που ουσιαστικά ξέρουμε τα προβλήματά τους και τις παθογένειές τους. Όμως, η τοπική αυτοδιοίκηση στο συγκεκριμένο ζήτημα ουσιαστικά έχει ρόλο, σε πολλές περιπτώσεις, σημαντικότερο και από αυτόν του κράτους. Άρα λοιπόν η πρόκληση είναι εδώ. Υπάρχουν τα όπλα και τα εργαλεία. Από την άλλη, ελλοχεύουν και μεγάλοι κίνδυνοι. Διότι αν ο τρόπος με τον οποίο θα διοχετευτούν αυτά τα χρήματα προς την κατεύθυνση την οποία ανέλυσα προηγουμένως δεν γίνει με σύγχρονες μεθόδους, τότε κινδυνεύουμε πάλι να πέσουμε σε επενδύσεις, στις παραδοσιακές –αν θέλετε– υποδομές, τις μεγάλες υποδομές, που δεν θα μας λύσουν όμως το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σχετικά με την επόμενη μέρα του τουρισμού μας και τη βελτίωση του προϊόντος μας.»
